راهنمای استفاده از آمار تجارت خارجی گمرک جمهوری اسلامی ایران

چرا آمار تجارت خارجی مهم است؟

دنیای تجارت همواره پویا و در حال تغییر است. برای فعالان اقتصادی، بازرگانان، و پژوهشگران عرصه تجارت خارجی، دسترسی به اطلاعات دقیق و به روز در مورد مبادلات تجاری ایران با سایر نقاط جهان، امری حیاتی به شمار می‌رود. آمار تجارت خارجی گمرک جمهوری اسلامی ایران، کلیدی است که قفل این گنجینه اطلاعاتی را می‌گشاید.

این آمار تصویری جامع از حجم و ارزش کالاهای وارداتی و صادراتی، شرکای تجاری ایران، و روند تجارت در طول زمان را ارائه می‌دهد. با تحلیل و بررسی این داده ها، فعالان اقتصادی می‌توانند تصمیمات آگاهانه‌تری در مورد ورود به بازارهای جدید، شناسایی فرصت‌های صادراتی، و مدیریت بهینه زنجیره تأمین خود بگیرند.

گام‌های عملی گمرک برای شفافیت و سهولت تجارت خارجی/ درآمدهای گمرک ۴۵ درصد افزایش یافته است

تهران- ایرنا- معاون وزیر اقتصاد با تشریح اقدامات عملی گمرک در ۲۹ ماهه فعالیت دولت سیزدهم به تسهیل تجارت خارجی و حذف رویه‌‎های فسادزا اشاره کرد و گفت: در نتیجه این اقدامات درآمدهای گمرکی به عنوان یکی از منابع پایدار درآمدی در ۱۰ ماهه امسال در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۴۵ درصد افزایش یافته است.

به گزارش ایرنا از وزارت اقتصاد و دارایی، محمد رضوانی فر، رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران، با ارائه گزارشی از عملکرد ۲۹ ماهه این سازمان تاکید کرد: گمرک ایران به عنوان مرزبان اقتصادی و پیشران سیاست‌های دولت در امر تجارت خارجی و سومین منبع درآمد دولت به شمار می رود که در کنار وظایف و قوانین متعدد، به فعالان اقتصادی و سایر ذینفعان خدمت رسانی می کند.

وی ادامه داد: این سازمان یکی از ارکان مهم اقتصاد کشور و مجری پیاده سازی سیاست های دولت در امر تجارت خارجی است که تمام مساعی خود را در جهت خدمت رسانی هرچه مطلوبتر به همه ذینفعان و فعالان عرصه تجارت جهت دهی کرده و برنامه های جدیدی را در چارچوب تسهیل و توسعه تجارت طراحی و پیاده سازی می کند که سیاست های جدید گمرک گام به گام با الهام از شعار امسال سازمان جهانی گمرک با عنوان «تعامل هدفمند گمرک با شرکای سنتی و جدید» پیش خواهد رفت.

رضوانی فر اظهار امیدواری کرد که با بهره گیری از این برنامه ها و اجرای طرح تحول دیجیتال در گمرک؛ گمرکی پیشرو، روزآمد و سازمانی چابک بر اساس نیازهای امروز ایجاد شود.

دسترسی به گنجینه اطلاعات: چگونه به آمار گمرک ایران دسترسی پیدا کنیم؟

دسترسی به آمار تجارت خارجی گمرک ایران به سادگی از طریق وب سایت رسمی این سازمان به آدرس https://irica.ir/ امکان پذیر است. پس از ورود به وب سایت، به منوی “آمار” مراجعه کرده و با توجه به نیاز خود، یکی از گزینه‌های “آمار سال جاری” یا “آمارهای سالیانه” را انتخاب کنید.

وب سایت گمرک به عنوان مرجع رسمی و به روز، محل مناسبی برای دسترسی به آخرین آمارهای تجارت خارجی به شمار می‌رود.

رمزگشایی از داده ها: درک اطلاعات موجود در فایل های اکسل

فایل های اکسل حاوی آمار تجارت خارجی گمرک ایران، اطلاعات ارزشمندی را در مورد مبادلات تجاری کشور ارائه می‌دهند. برای درک صحیح این اطلاعات، آشنایی با مفاهیم کلیدی و ساختار فایل ها ضروری است.

۱- کد تعرفه:

هر کالای تجاری دارای یک کد تعرفه منحصر به فرد است که به شناسایی دقیق آن کمک می‌کند. این کدها بر اساس نظام کدگذاری هماهنگ شده (HS) تعیین می‌شوند و اطلاعاتی در مورد ماهیت، جنس، و کاربرد کالا ارائه می‌دهند.

۲- شرح تعرفه کالا:

در کنار کد تعرفه، شرح مختصری از کالای مورد نظر نیز ارائه می‌شود. این شرح به درک دقیق‌تر ماهیت کالا و تمایز آن از سایر کالاهای مشابه کمک می‌کند.

۳- ماه:

آمار تجارت خارجی به صورت ماهانه ارائه می‌شود. این امر امکان بررسی روند تجارت در طول زمان و مقایسه عملکرد در ماه های مختلف را فراهم می‌کند.

۴- کشور طرف معامله:

در این بخش، نام کشورهایی که مبادلات تجاری با ایران داشته‌اند، ذکر شده است. این اطلاعات برای شناسایی شرکای تجاری اصلی ایران و تمرکز بر بازارهای هدف حائز اهمیت است.

۵- گمرک ترخیص:

کالای وارداتی یا صادراتی از طریق کدام گمرک ترخیص شده است؟ این اطلاعات برای بررسی توزیع جغرافیایی تجارت و شناسایی گمرک های پرترافیک حائز اهمیت است.

۶- وزن و ارزش:

– وزن (بر حسب کیلوگرم): این بخش نشان می‌دهد که چه حجمی از کالا در بازه زمانی مورد نظر وارد یا صادر شده است.

– ارزش ریالی و دلاری: ارزش مالی مبادلات تجاری در دو واحد پولی ریال و دلار ارائه می‌شود. این اطلاعات برای بررسی ارزش اقتصادی تجارت و مقایسه با سایر کشورها مفید است.

نکات کلیدی برای استفاده از آمار

تمایز قائل شدن بین واردات و صادرات غیرنفتی: آمار گمرک ایران به طور جداگانه برای واردات و صادرات غیرنفتی ارائه می‌شود. این امر به دلیل اهمیت ویژه صادرات غیرنفتی در اقتصاد ایران حائز اهمیت است.

درک مفهوم “اطلاعات بر اساس موجودی و کارشناسی نشده”: آمار سال جاری تا بیستم هر ماه به صورت اولیه و با عنوان “اطلاعات بر اساس موجودی و کارشناسی نشده” ارائه می‌شود. این آمار پس از بررسی و کارشناسی نهایی در پایان شهریورماه به عنوان آمار نهایی سال قبل ارائه می‌شود.

۱- مبنای محاسبه آمار تجارت خارجی:

مبنای محاسبه آمار تجارت خارجی، اطلاعات مندرج در اظهارنامه‌های وارداتی و صادراتی گمرکات اجرایی کشور است.

۲- راز کدهای تعرفه:

برای درک بهتر نظام کدگذاری کالا و نحوه جستجوی کالاهای مورد نظر، می‌توانید به کتاب مقررات صادرات و واردات سال مورد نظر منتشر شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه کنید.

۳- فراتر از داده های خام:

علاوه بر ارائه آمار تفکیکی، گمرک ایران خلاصه گزارش تحلیلی مقایسه‌ای واردات و صادرات غیرنفتی را نیز ارائه می‌دهد. این گزارش به کاربران در درک بهتر روند تجارت و شناسایی فرصت‌ها و چالش‌های موجود کمک می‌کند.

۴- محرمانگی اطلاعات صاحبان کالا:

اطلاعات مربوط به صاحبان کالا (اعم از واردکننده یا صادرکننده) از نظر گمرک کاملاً محرمانه تلقی می‌شود. صاحبان کالا می‌توانند از طریق سامانه www.epl.irica.ir به اطلاعات تجارت خارجی خود دسترسی پیدا کنند.

۵- روش درخواست آمار و اطلاعات تکمیلی:

برای درخواست آمار و اطلاعات تکمیلی، باید به صورت کتبی به دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک مراجعه کرد.

پل ارتباطی: راه های تماس با دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک

تقویم انتشار

دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرکی گمرک جمهوری اسلامی ایران هر ماهه به طور مستمر نسبت به ارائه و بارگذاری آمار تجارت خارجی کشور در قالب فایلهای کاربردی اکسل به تفکیک فیلدهای اطلاعاتی ذیل اقدام می نماید. آمار تجارت خارجی سال جاری به طور ماهانه تا بیستم هر ماه بر روی پورتال سازمان به نشانی www.irica.ir در “منوی آمار”، “آمار سال جاری” جهت بهره برداری سازمان ها، نهادها، مؤسسات، صاحبان کالا و پژوهشگران و… بارگذاری میگردد.

همچنین اطلاعات سالهای گذشته (۱۳۷۱-۹۹) نیز در “منوی آمار”، “آمارهای سالیانه” در دسترس عموم کاربران محترم قرار دارد. شایان ذکر است هر سال آمار تجارت خارجی سالیانه پس از نهایی شدن اطلاعات تجارت خارجی منتهی به سال گذشته، تا پایان شهریورماه سال
جاری در پورتال سازمان بروزرسانی می گردد.

اطلاعات ارائه شده در فایل های اکسل شامل:

• کدتعرفه
• شرح تعرفه کالا
• ماه
• کشور طرف معامله
• گمرک ترخیص (ارزیابی/ سیستمی)
•  وزن بر حسب کیلوگرم
•  ارزش ریالی
• ارزش دلاری

شرح توضیحات

۱- آمار تجارت خارجی شامل شاخص های وزن (کیلوگرم) و ارزش (ریالی و دلاری) گمرکی کالاهای وارداتی و صادراتی می باشد که در این سازمان به اختصار با واژه های وزن، ارزش (واردات و صادرات) اعلام میگردد.

۲- گمرک ج.ا.ا صرفا متولی ارائه اطلاعات تجارت خارجی در رویه های واردات و صادرات غیرنفتی است و کلیه اطلاعات ارائه شده در
خصوص صادرات مربوط به صادرات غیر نفتی می باشد.

۳- عبارت (بر اساس اطالعات موجود و کارشناسی نشده) در عناوین جداول فایل های اکسل بارگذاری شده در آمارهای تجارت خارجی کشور برای اطلاعات سال جاری مورد استفاده قرار می گیرد که به معنی قطعی نبودن آمارها بوده و امکان بروز رسانی و اعمال اصلاحات کارشناسی لازم وجود دارد. پس از کنترل نهایی و کارشناسی اطلاعات، آمار تجارت خارجی سال قبل کشور، “قطعی” تلقی گردیده و به فهرست آمارهای سالیانه منتقل میشود. لذا در خصوص آمارهای سالیانه از عبارت (بر اساس اطلاعات موجود و کارشناسی نشده) استفاده نمیشود.

۴- مبنای اعلام آمار واردات و صادرات غیرنفتی، اطلاعات مندرج در اظهارنامه های وارداتی و صادراتی غیرنفتی کلیه گمرکات اجرایی کشور و بر اساس “تاریخ پروانه” است که به صورت ثبتی در سامانه جامع امور گمرکی، درج میگردد.

۵- طبق استانداردهای بین المللی گمرکی، برای هر کالا یک کد ۶،۸ یا ۱۰ رقمی که معرف آن کالا است در نظر گرفته می شود می شود. این کد، کدتعرفه کالا نامیده می شود. در ایران هر کالا با کدتعرفه ۸ رقمی شناخته میشود و کدتعرفه های گمرکی  Harmonized System (HS) در قالب ۲۱ قسمت و ۹۸ فصل مشخص و هر فصل با عناوین عمومی کالاهای مندرج در آن فصل نامگذاری و در کتاب مقررات صادرات و واردات جمع آوری گردیده است که شامل کدتعرفه های HS، شرح آنها و … هر سال با بروزرسانی کدتعرفه های جدید توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت به چاپ میرسد. (برای اطالعات بیشتر به کتاب مقررات صادرات و واردات سال مورد نظر منتشر شده توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه فرمایید.)

۶- علاوه بر ارائه آمار به تفکیک مذکور در بند ۱، هر ماه خلاصه گزارش تحلیلی مقایسه ای واردات و صادرات غیر نفتی نیز ارائه می گردد.

۷- اطلاعات فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات شامل سوختها و روغن های معدنی، طبق مصوبه کمیته مقابله با تحریمها وزارت امور اقتصادی و دارایی مبنی بر مخاطرات انتشار عمومی آمارهای تجارت خارجی کشور در تشدید تحریمها و عدم امکان انتشار آن بر روی پورتال سازمان گمرک ج.ا.ا، طی سالهای ۱۳۹۸-۹۹ و ۱۱ ماهه سال ۱۴۰۰ از آمار صادرات حذف گردیده است؛ ولی با صدور بخشنامه جدیدی از آن مرجع در بهمن ماه سال ۱۴۰۰ مبنی بر کاهش حساسیت های مذکور، مجددا انتشار آمار فصل ۲۷ کتاب مقررات صادرات و واردات مجاز گشته و در آمارهای یازده ماهه سال ۱۴۰۰ و من بعد لحاظ گردیده است.

۸-  منظور از صادرات در کلیه آمار، اطلاعات و گزارشات گمرک، صادرات غیرنفتی است و در مواردی که از عبارت “غیرنفتی” استفاده نشده نیز مقصود صادرات غیرنفتی میباشد.

۹- با عنایت به ارسال الکترونیکی اطالعات اظهارنامه، پروانه و پته های وارداتی و اظهارنامه و پته صادراتی از طریق سرویس تبادل اطلاعات الکترونیکی فی مابین گمرک و وزارت صمت و وفق مصوبات شورای اجرایی فناوری اطلاعات، ارسال اطلاعات فوق به صورت اعلامی (push) به سامانه جامع تجارت جهت اعالم به کلیه دستگاه های مقتضی دریافت اطلاعات، جهت هر گونه نیاز به اطلاعات تجاری توسط دستگاه ها، راسا توسط همان مراجع از طریق سامانه جامع تجارت از طریق سرویس های تبادل اطلاعات الکتورنیکی فیمابین قابل اقدام بوده و نیاز به مکاتبه و استعلام از گمرک ندارد.

۱۰- اطلاعات و اسامی صاحبان کالا اعم از وارد کننده یا صادرکننده، از نظر این سازمان کاملا محرمانه تلقی می گردد و صاحبان کالا بازرگانان راسا از طریق دسترسی خود در سامانه www.epl.irica.ir می توانند اطلاعات تجارت خارجی خود را مشاهده نمایند.

۱۱- درخواست آمار و اطالعات از طریق مکاتبه رسمی با دفتر آمار و پردازش اطالعات گمرکی و ثبت در دبیرخانه امکانپذیر
بوده و مکاتبات ارسالی یا درخواستهای آماری از طریق نشانی الکترونیکی فاقد اعتبار برای پاسخگویی هستند.

در صورت نیاز به راهنمایی یا درخواست آمار و اطلاعات تکمیلی، می‌توانید از طریق راه‌های ارتباطی زیر با دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک تماس بگیرید:

• شماره تماس دبیرخانه: ۸۲۹۹۲۷۰۰ – ۰۲۱
• شماره تماس مسئول دفتر: ۸۲۹۹۲۲۶۸ – ۰۲۱
• دورنگار : ۸۶۰۳۶۸۵۸ -۰۲۱
• پست الکترونیکی: [email protected]

پرسش و پاسخ

آیا می توان به صورت آنلاین به آمار تجارت خارجی دسترسی پیدا کرد؟

بله، به طور کامل. وب سایت گمرک جمهوری اسلامی ایران به آدرس https://irica.ir/ محلی برای دسترسی به آمار تجارت خارجی به صورت آنلاین است.

به چه اطلاعاتی در مورد صاحبان کالا دسترسی دارم؟

از نظر گمرک، اطلاعات مربوط به صاحبان کالا (اعم از واردکننده یا صادرکننده) محرمانه تلقی می‌شود. صاحبان کالا می‌توانند از طریق سامانه ir.irica.epl.www به اطلاعات تجارت خارجی خود دسترسی پیدا کنند.

آیا آمار تجارت خارجی به صورت رایگان در دسترس است؟

بله، دسترسی به آمار تجارت خارجی گمرک ایران به صورت رایگان امکان پذیر است.

تفاوت بین آمار نهایی و آمار اولیه چیست؟

آمار سال جاری تا بیستم هر ماه به صورت اولیه و با عنوان “اطلاعات بر اساس موجودی و کارشناسی نشده” ارائه می‌شود. این آمار پس از بررسی و کارشناسی نهایی در پایان شهریورماه به عنوان آمار نهایی سال قبل ارائه می‌شود.

برای تحلیل دقیق تر داده ها از چه ابزارهایی می توان استفاده کرد؟

علاوه بر ابزارهای تحلیل داده موجود در اکسل، می توانید از نرم افزارهای تخصصی تحلیل آماری نیز برای بررسی و تفسیر عمیق تر داده ها استفاده کنید.

امیدواریم این راهنمای جامع، به شما در درک و استفاده از آمار تجارت خارجی گمرک جمهوری اسلامی ایران کمک کند.

توجه:

برای دریافت اطلاعات به روز و دقیق، همیشه به وب سایت رسمی گمرک جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنید.
در صورت نیاز به راهنمایی یا درخواست آمار و اطلاعات تکمیلی، از طریق راه های ارتباطی ذکر شده در این مقاله با دفتر آمار و پردازش اطلاعات گمرک تماس بگیرید.