مواد اولیه نساجی و مواد شیمیایی مورد استفاده آن چه هستند؟
مواد اولیه نساجی به موادی گفته میشود که در صنعت نساجی برای تولید پارچه کاربرد دارند. این مواد شیمیایی در حقیقت با تغییر در شکل و خواص الیاف، آنها را برای تولید انواع پارچه و منسوجات، ایده آل خواهند ساخت.
همه ما به طور مداوم با انواع منسوجات و انواع پارچهها در محیط خود در تماس هستیم، بنابراین ایمنی و اطمینان به این محصولات، امری ضروری و حیاتی است.
منسوجات، بخش قابل توجهی از دنیای مصرف کنندگان را تشکیل میدهند: لباس، سرویس خواب، لوازم منزل، فرش، حوله، منسوجات فضای داخلی ماشین و …، همه از پارچه ساخته میشوند.
همه این محصولات از الیاف طبیعی یا مصنوعی ساخته میشوند، اما هر گونه واکنش آلرژیک یا پیامدهای بهداشتی به منسوجات، به روش آماده سازی الیاف و استفاده از هر نوع مواد اولیه نساجی بستگی دارد. این مواد شامل مواد اولیه رنگرزی و سایر مواد شیمیایی هستند.
فهرست مطالب
مواد اولیه نساجی شامل چه مواد شیمیایی است؟
منسوجات طبیعی عمدتاً شامل موادی مانند پشم، کتان، ابریشم، پنبه، بامبو و کنف هستند. الیاف مصنوعی شامل موادی مانند آکریلیک، نایلون، ریون، اسپندکس و پلی استر است.
فرآوری و پردازش منسوجات با مواد شیمیایی و مواد اولیه نساجی، تا حد زیادی میتواند قابلیت پوشیدن، حفظ ظاهر و عملکرد آنها را بهبود ببخشد.
بسیاری از مواد اولیه نساجی را تقریباً به طول متداول در این صنعت بزرگ، ضروری میدانیم اما برخی دیگر از مواد ممکن است آلاینده باشند که در ادامه به این بحث نیز خواهیم پرداخت.
تیمار الیاف یا پردازش الیاف با مواد شیمیایی صنعت نساجی میتواند به دوام و مقاومت آنها کمک کند. این مواد، از نظر ساختارمولکولی به الیاف متصل میشوند و ویژگیها و قابلیتهای مختلفی را در آنها به وجود میآورند. همین ویژگیها به منسوجات هم منتقل میگردد.
با توجه به اینکه مواد اولیه نساجی و عملکرد آنها برای اکثر مردم تقریباً به بخشی از روش زندگی آنها تبدیل شده است، باید اطمینان حاصل شود که این مواد شیمیایی، اثرات مخربی بر مصرف کننده ندارند. چند نمونه از مواد شیمیایی مورد استفاده در منسوجات و صنایع نساجی به شرح زیر معرفی میشود:
۱- فرم آلدهید
فرم آلدهید، یکی از مواد اولیه نساجی، یک ترکیب آلی فرار (VOC) است؛ به این معنی که میتواند در هوا، رها شود. این ماده عمدتاً در پارچهها برای جلوگیری از چین و چروک استفاده میشود، اما میتواند برای ایجاد قابلیت ضد آب بودن و تقویت ثبات رنگ نیز مورد استفاده قرار گیرد.
در مقادیر زیاد، فرم آلدهید باعث مشکلات تنفسی و تحریک پوست میشود. این ترکیب ممکن است باعث تشدید آسم یا آلرژی تماسی روی پوست شود. به همین دلایل، محدودیتی در مقدار فرمالدئید مجاز در محصولات مصرفی وجود دارد.
سختترین محدودیتهای فرم آلدهید براساس روشی است که فرم آلدهید آزاد شده را بررسی میکند و براساس استاندارد ژاپنی است. این روش به شرح زیر اعمال میشود:
۲- رنگهای آزو
رنگهای آزو به عنوان یکی از مهمترین مواد اولیه نساجی، ترکیباتی هستند که اغلب در ۶۰-۸۰٪ تمام رنگ دهندهها یافت میشوند و مسئول ایجاد رنگهای زیبا و زنده در الیاف هستند که در بسیاری از منسوجات، به ویژه لباسها دیده میشود.
رنگهای آزو به راحتی از پارچه خارج میشوند، قابلیت تجزیه دارند و گروهی از مواد شیمیایی به نام آمینهای آروماتیک را آزاد میکنند؛ برخی از این ترکیبات آروماتیک، باعث سرطان خواهد شد.
با توجه به تنوع در استفاده از انواع رنگهای آزو در سطح بین المللی، استانداردها و صدور گواهینامههای مستقل به عنوان راهکاری عالی برای تولید کنندگان در صنعت نساجی اهمیت پیدا کردند، تا به این وسیله، اطمینان حاصل شود که محصولات از نظر ایمنی مصرف کننده، بالاترین سطح را دارند.
۳- فلزات سنگین
فلزات سنگین اغلب به عنوان بخشی از فرایند رنگرزی (مواد اولیه نساجی) استفاده میشوند و شامل آنتیموان، کادمیوم، سرب، جیوه و کروم VI هستند.
این فلزات پس از جذب توسط بدن، میتوانند در کبد یا کلیه تجمع پیدا کرده و مشکلات جدی برای سلامتی ایجاد کنند.
کادمیوم، سرب و کروم IV به عنوان مواد سرطانزا طبقهبندی میشوند. کادمیوم برای مدتی در اروپا محدود شده بود. استفاده از جیوه و سرب در منسوجات محدود شده است، اما هنوز هم، نگران کننده هستند.
۴- ترکیبات ارگانو – قلع
ترکیبات ارگانو-قلع عمدتاً از قلع تشکیل شدهاند. کاربرد اصلی آنها در جلوگیری از بوی بد بدن در لباس است، با این حال، ممکن است از آنها به عنوان عوامل ضد میکروبی نیز استفاده شود.
مشابه با ترکیبات فلزات سنگین، این ترکیبات حاوی قلع نیز میتوانند در بدن، جمع شده و بر سیستم ایمنی و تولید مثل تأثیر بگذارند.
۵- کلروبنزن ها
ترکیبات کلروبنزن، از مهمترین مواد اولیه نساجی هستند. از کلروبنزنها در فرآیند رنگرزی به عنوان حامل استفاده میشود. کلروبنزنها، بیشتر در پارچههای ترکیبی پلی استر استفاده میشوند و در منسوجات طبیعی وجود ندارند.
ترکیبات کلروبنزنها در اثر استنشاق یا تماس پوستی، سمی هستند و با گذشت زمان در بدن تجمع یافته و بر کبد، تیروئید و سیستم عصبی مرکزی تأثیر میگذارند.
انتشار آگهی خرید و فروش مواد شیمیایی
چگونه اطمینان حاصل کنیم که لباسهای ما عاری از مواد شیمیایی خطرناک است؟
مواد شیمیایی ذکر شده در بالا، برخی از متداولترین مواد اولیه نساجی هستند که در منسوجات استفاده میشود، با این حال، موارد بسیاری برای ایجاد برخی خواص دیگر از جمله پلاستیکی بودن، مقاومت در برابر آب، بازدارندگی شعله و غیره نیز استفاده میشوند.
در این زمینه، با توجه به مقدار مواد شیمیایی قابل استفاده، سطح محدودیت مصرف ممکن است از کشوری به کشور دیگر و حتی در داخل یک کشور تغییر کند. استفاده از مواد اولیه نساجی برای صنایع نساجی بسیار چالش برانگیز است.
تولیدکنندگان لباس میتوانند منسوجات را از هر کجای دنیا تهیه کنند که این مزایای زیادی دارد. اما این نوع مبادلات، بحثهای زیادی به همراه دارد که یکی از آنها، وجود مواد شیمیایی مضر یا غیر سمی در این محصولات است.
بهترین مواد اولیه نساجی، موادی هستند که سازگار با محیط زیست باشند و اثرات مخرب و آسیب زنندهای برای افراد و محیط زیست ایجاد نکنند. تمام فعالان صنایع نساجی به دنبال بهترین مواد اولیه صنعت نساجی هستند. به این ترتیب، تولیدات خود را ارتقا داده و موجب افزایش فروش خواهد شد.
هنگامی که با یک پارچه مواجه میشویم، تقریباً غیرممکن است که بگوییم چه ماده شیمیایی در آن استفاده شده است و مقدار آن چقدر است! (مگر اینکه آزمایشهای مخرب روی منسوجات انجام شود).
پاسخ به این نوع سؤالات، نیازمند بررسی چند گواهینامه منسوجات، بررسی مراجع استاندارد و … است. این موارد برای رعایت سطح و حد مواد اولیه نساجی از مراحل اولیه تا بررسی زنجیره تأمین، انجام میگیرد.
مراحل مختلف در صنعت نساجی و استفاده از مواد شیمیایی
صنایع بزرگ و کوچک که به نوعی در جهان در صنعت نساجی فعالیت میکنند با خرید مواد اولیه نساجی، بخش بزرگی از فرایند تولید منسوجات را تأمین میکند. واردات مواد اولیه صنعت نساجی برای بسیاری از کشورها حائز اهمیت است. صنایعی که دسترسی به تأمین مواد شیمیایی صنعت نساجی را ندارند، در حقیقت با واردات این مواد اولیه، صنعت خود را زنده و پویا نگه میدارند.
بخش بزرگی از مواد اولیه صنعت نساجی نیز در بورس هر کشور ارائه میشود. به این ترتیب، خرید و فروش این مواد اولیه با قیمت مناسبتر و با حجم بالا از بورس انجام میگیرد.
علیرغم صحبتهای فوق، این نکته بسیار اهمیت دارد که کدام یک از مواد اولیه شیمیایی در صنعت نساجی در کدام مراحل تولید منسوجات به مصرف میرسند. در این قسمت در حقیقت میخواهیم به طور مختصر پیرامون همین مسئله صحبت کنیم.
اکثر منسوجات در صنعت نساجی به طور مستقیم از الیاف طبیعی نظیر پنبه، پشم و کتان به دست میآیند. همانطور که میدانید این الیاف طبیعی به طور مستقیم از مزرعه برداشت میشوند و سپس به کارخانه منتقل میگردد.
برای کاشت گیاهان پنبه و کتان به طور متناوب از سموم دفع آفات استفاده میشود که بخش عظیمی از آن برای سلامتی انسان و محیط زیست خطرناک است. همچنین برای رشد این گیاهان از کودهای کشاورزی نیز استفاده میگردد.
با توجه به توضیحات فوق، زمانی که الیاف طبیعی به صنعت نساجی وارد میشود، باید با استفاده از مواد شیمیایی خاص، تمام این ترکیبات مضر را از الیاف حذف کنند.
مواد اولیه شیمیایی صنعت نساجی در مراحل مختلف در کارخانه نساجی برای الیاف به کار میروند تا بتوانند ناخالصیها و آلایندهها را حذف کنند. همچنین مواد، باعث استحکام الیاف شده و از انواع نخ و الیاف در حین تولید منسوجات محافظت میکنند.
گروه دیگری از مواد شیمیایی که در صنعت نساجی بسیار مورد استفاده قرار میگیرند، با عنوان انواع روغنها و روانکنندهها شناخته میشوند. این ترکیبات در تجهیزات ریسندگی و بافندگی قابل استفاده هستند.
مواد اولیه رنگ نساجی و اهمیت آن
گروه بزرگ دیگری از مواد اولیه نساجی، انواع مواد شیمیایی رنگزا هستند. همان طور که می دانید برای تولید الیاف رنگی و تولید پارچههای رنگی و سایر منسوجات به مواد رنگزا با کیفیت بالا نیاز است.
مواد رنگزا در صنعت نساجی معمولاً به نام پیگمنتهای معدنی یا رنگهای آزو شناخته میشوند. مواد اولیه رنگ نساجی باعث میشوند خصوصیات ویژهای در الیاف و پارچهها ایجاد گردد.
استفاده از مواد اولیه نساجی، نوع و ماهیت مواد اولیه رنگ در صنعت نساجی به این بستگی دارد که ویژگی پارچه یا الیاف به عنوان محصول نهایی چگونه باید باشد.
به طور نمونه، برخی از الیاف برای تولید لباسهای ضد آب استفاده میشوند که باید پوشش مناسب از جنس لاستیک و پلاستیک برای آن به کار رود.
استفاده از انواع مواد رنگزا در صنعت نساجی علی رغم مزایای زیادی که دارد، بزرگترین مشکل را برای محیط زیست ایجاد میکند. این مشکل بزرگ، ورود مواد رنگزا با ساختار آلی به فاضلاب صنایع نساجی است.
با توجه به اهمیت این موضوع، استفاده از تکنیکهای تصفیه پساب صنایع نساجی پیشنهاد میشود. متداولترین روش برای حذف آلایندههای آلی از این پساب صنعتی، به کار بردن جاذبها، انواع رزین و واکنشگرها برای جذب مولکولهای آلاینده میباشد.
خطرات زیست محیطی و ایمنی مواد اولیه نساجی
به عنوان سخن پایانی در این قسمت به یکی از مهمترین موضوعات درباره مواد اولیه نساجی اشاره میکنیم. این مواد، تهدید بزرگی برای سلامت و ایمنی محیط زیست محسوب میشوند. مواد شیمیایی صنعت نساجی غالباً ساختار آلی دارند و جزو مولکولهای پایدار در طبیعت به شمار میروند.
چنانچه فاضلاب و پساب صنایع نساجی و صنایع رنگرزی به محیط زیست راه پیدا کند، میتواند به مزارع اطراف و منابع آب سطحی و آب زیرزمینی نفوذ کرده و آنها را آلوده کند.
عواقب جبران ناپذیری ناشی از آلاینده شیمیایی در محیط زیست، از صنایع نساجی معرفی شده است. آلودگی آبها با مواد آلی موجب سمی شدن آب و مرگ آبزیان خواهد شد و به این ترتیب، چرخه اکوسیستم طبیعت در منطقه آلوده شده از بین میرود.
حشره کش ها و آفت کش های کشاورزی که برای کاشت سنتی پنبه و کتان به کار میروند نیز از جمله آلایندههای خطرناک محیط زیست هستند.
تمام شرکتهای نساجی، کارخانهها و کارگاههای رنگرزی با رعایت اصول استاندارد، فعالیتهای خود را انجام میدهند. با این وجود، تحقیقات برای روشهای جدید حذف آلایندهها از پساب و فاضلاب صنایع نساجی هنوز هم ادامه دارد.
بر همین اساس، خرید و فروش مواد اولیه نساجی از طریق شرکتهای وارد کننده مواد اولیه شیمیایی به صورت کاملاً رسمی و کنترل شده انجام میگیرد. گسترش کارخانههای نساجی در راستای حفاظت از محیط زیست و سلامت انسانها در دستور کار دولتها قرار دارد.
شیمیکو: پیشرو در خرید و فروش مواد شیمیایی در ایران
شیمیکو به عنوان یکی از شرکتهای پیشرو در زمینه خرید و فروش مواد شیمیایی در ایران، طیف گستردهای از مواد اولیه با کیفیت بالا را به صنایع مختلف عرضه میکند. این شرکت با سابقهای درخشان و تعهد به ارائه خدمات عالی، به عنوان شریکی قابل اعتماد برای مشتریان خود در سراسر کشور شناخته شده است.
خدمات شیمیکو:
- خرید مواد شیمیایی: شیمیکو طیف گستردهای از مواد شیمیایی را از جمله مواد اولیه شیمیایی، رزینها، حلالها، افزودنیها و کاتالیزورها از تامین کنندگان معتبر در سراسر جهان به مشتریان خود ارائه میدهد.
- فروش مواد شیمیایی: این شرکت همچنین مواد شیمیایی مازاد یا ضایعاتی را از صنایع مختلف خریداری میکند و به سایر مصرف کنندگان یا بازیافت کنندگان میفروشد.
- مشاوره فنی: متخصصان شیمیکو با دانش و تجربه خود در زمینه مواد شیمیایی، به مشتریان در انتخاب مواد مناسب برای نیازهای خاص خود مشاوره میدهند.
خدمات لجستیک: شیمیکو با داشتن شبکه حمل و نقل گسترده، مواد شیمیایی را به طور ایمن و به موقع به مشتریان خود در سراسر ایران تحویل میدهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد شیمیکو و محصولات و خدمات این شرکت، میتوانید با شماره تلفن های نوشته شده در سایت تماس بگیرید.
منابع:
https://www.allergystandards.com/news_events/chemicals-in-textiles-and-the-health-implications/
آخرین دیده شده ها
دیدگاه کاربران
نگهداری مواد شیمیایی در انبار استاندارد دارای چه ویژگی هایی است؟
آشنایی با طبقهبندی مواد خطرناک (IMDG Code)
با مواد اولیه بازیافت، مراحل بازیافت و نکات مهم آن آشنا شویم
شرکت پرسال تامین کننده اسید فسفریک خوراکی
هیدرازین چیست؟ روش تولید، ۲۳ کاربرد هیدرازین
کاربردهای اسیدهای شیمیایی در صنایع غذایی
چگونه از خاکستر برای تغذیه و تقویت گیاهان خود استفاده کنید؟
کاربرد کلروپتاس در گل حفاری چیست؟
از مستربچ چه می دانید؟ راهنمای کاربردی برای علاقمندان
کاربردهای شگفتانگیز پیگمنتها: از رنگ و پوشش تا دارو
رازهای کامپاندهای پلیمری: چگونه پلاستیک را به ابرقدرت تبدیل کنیم؟
۱۰ مورد از رایج ترین مواد مضر در لوازم آرایشی و عوارض جانبی آن ها