سموم مناسب برای سمپاشی زمستانه درختان میوه (با جدول تخصصی هر درخت)

سم زمستانه چیست؟

«سم زمستانه» معمولاً یک محصول واحد نیست؛ یک برنامه دو ستونه است که بسته به باغ شما ممکن است یک ستون یا هر دو ستون اجرا شود. درک همین نکته ساده، ارزش مقاله را چند برابر می‌کند؛ چون از اجرای کورکورانه جلوگیری می‌کند.

روغن باغبانی (روغن ولک/روغن امولسیون‌شونده)

هدف روغن زمستانه این است که تخم‌ها، پوره‌ها و حشرات پنهان‌شده در زیر سپرها و داخل شکاف‌ها را از کار بیندازد. روغن به‌خصوص روی شپشک‌ها، تخم کنه‌ها، تخم برخی شته‌ها و بخشی از آفات زمستان‌گذران اثر کنترلی خوبی دارد؛
به شرطی که زمان درست و پوشش کامل داشته باشید.

ترکیبات مسی (بردو، بردوفیکس، اکسی‌کلرورمس و مشابه)

مسی‌ها بیشتر نقش «کاهش ذخیره اولیه بیماری» را دارند. یعنی همان عامل‌هایی که زمستان را روی شاخه‌ها، پوست، جوانه‌ها و زخم‌های هرس می‌گذرانند و به محض گرم شدن هوا دوباره فعال می‌شوند. این ستون برای باغ‌هایی که سابقه
شانکر، لکه‌ها، پیچیدگی برگ هلو، لکه غربالی، آنتراکنوز و برخی بیماری‌های باکتریایی دارند، بسیار ارزشمند است.

اصل کلیدی:

در بسیاری موارد، این دو ستون را نباید داخل یک مخزن با هم قاطی کرد و بهتر است جداگانه و با فاصله زمانی اجرا شود. دلیلش روشن است: ریسک واکنش، افت اثر و احتمال آسیب به جوانه/پوست افزایش پیدا می‌کند.

سموم مناسب برای سمپاشی زمستانه درختان میوه (ایمن‌تر و استانداردتر)

۱) روغن‌های باغبانی (Dormant / Horticultural Oil)

این‌ها پایه‌ی سمپاشی زمستانه‌اند، چون بسیاری از آفات را با «خفه کردن تخم و پوره» کنترل می‌کنند.

مناسب برای:

• شپشک‌ها

• کنه‌ها (برخی گونه‌ها)

• تخم شته‌ها

• برخی آفات زمستان‌گذران روی پوست درخت

نکته طلایی:

روغن باغبانی زمانی عالی جواب می‌دهد که پوشش‌دهی کامل انجام شود (تنه، شاخه‌های اصلی، زیر شاخه‌ها).

۲) ترکیبات مسی (Copper-based fungicides/bactericides)

اگر باغت سابقه‌ی این موارد را دارد، زمستان بهترین زمانِ «پاکسازی سطح شاخه‌ها» است:

• شانکرها

• لکه‌های قارچی

• بیماری‌های باکتریایی

• زخم‌های آلوده بعد از هرس

مناسب برای:

• بسیاری از بیماری‌های قارچی و باکتریایی سطحی

• ضدعفونی عمومی شاخه‌ها و زخم‌ها

نکته خیلی مهم:

ترکیبات مسی را به‌ تنهایی و با فاصله زمانی از روغن باغبانی بزن (جزئیات در بخش «برنامه پیشنهادی» پایین آمده).

۳) محلول‌ های گوگردی (برای برخی باغ‌ها)

گوگرد بیشتر در بهار و تابستان معروف است، ولی در برخی شرایط (به‌خصوص سابقه سفیدک یا کنه در بعضی محصولات) می‌تواند در برنامه کنترل زمستانه/قبل از فصل نقش داشته باشد.

مناسب برای:

• برخی بیماری‌های قارچی

• کمک به کنترل کنه در شرایط خاص

احتیاط:

در برخی درخت‌ها و مناطق، حساسیت وجود دارد؛ بنابراین اگر سابقه سوختگی داری، حتماً با کارشناس محلی چک کن.

۴) مواد ضدعفونی‌کننده زخم و هرس (مکمل زمستانه)

سمپاشی زمستانه فقط «سم زدن» نیست؛ گاهی کل بازی در همین جزئیات است:

• چسب باغبانی

• محلول‌های ضدعفونی‌کننده ابزار هرس

• پوشاندن زخم‌های بزرگ

این‌ها باعث می‌شوند شانکر و پوسیدگی شاخه کمتر شود.

بهترین تأمین کنندگان انواع کودها + قیمت و خرید

هدف سمپاشی زمستانه: دقیقاً دنبال چه چیزی هستیم؟

اگر هدف را دقیق نبینید، سمپاشی زمستانه تبدیل می‌شود به یک هزینه تکراری بی‌اثر. در زمستان معمولاً با سه دسته هدف سروکار داریم: آفات زمستان‌گذران، بیماری‌های سطحی و نقاط حساس باغ.

• آفات پوستی و زمستان‌گذران: شپشک‌ها، تخم کنه‌ها، تخم شته‌ها، برخی پسیل‌ها، پوره‌ها و حشرات مخفی در شکاف‌ها.
• بیماری‌های قارچی/باکتریایی سطحی: لکه‌ها، شانکرها، پیچیدگی برگ هلو، لکه غربالی و آلودگی‌های زخم هرس.
• نقاط حساس باغ: طوقه، تنه‌های ترک‌خورده، زخم‌های هرس، شاخه‌های خشک و آلوده، و بقایای باقی‌مانده.

به همین دلیل سمپاشی زمستانه فقط «سم زدن» نیست؛ یک عملیات بهداشتی-حفاظتی است که با هرس، حذف بقایا و ضدعفونی زخم‌ها کامل می‌شود.

بهترین زمان سمپاشی زمستانه (قانون طلایی)

به‌جای اینکه بگوییم «دی یا بهمن»، قانون طلایی این است: از ریزش کامل برگ‌ها تا قبل از باز شدن جوانه‌ها. در این بازه، درخت بیشترین تحمل را دارد و شما بیشترین دسترسی را به تنه و شاخه‌ها دارید. نقطه ایده‌آل برای بسیاری از
گونه‌ها، اواخر خواب است؛ یعنی زمانی که جوانه هنوز باز نشده اما خطر یخبندان شدید هم کمتر است.

اگر جوانه‌ها شروع به باز شدن کنند و نوک سبز/سفید دیده شود، روغن‌پاشی‌های زمستانه با درصد بالا می‌تواند ریسک سوختگی را افزایش دهد. در این وضعیت، باید تصمیم را محافظه‌کارانه‌تر کنید و مطابق برچسب و نسخه پیش بروید.

شرایط هوا و خط قرمزهای روز سمپاشی

حتی بهترین انتخاب اگر در روز نامناسب اجرا شود یا شسته می‌شود یا آسیب می‌زند یا به‌درستی روی تنه و شاخه نمی‌نشیند.
قبل از اجرا، این چهار نکته را جدی بگیرید:

• باد: هرچه کمتر بهتر؛ باد یعنی پوشش ناقص و رانش محلول.
• بارندگی: حداقل ۲۴ ساعت بعد از سمپاشی باران نباشد.
• دما: اجرای روغن‌ها نزدیک شب‌های یخبندان ریسک‌زا است.
• درخت تحت تنش: باغ کم‌آب، ضعیف یا آسیب‌دیده را با احتیاط بالا سمپاشی کنید.

ترتیب اجرای درست برنامه زمستانه (هرس، روغن، مس)

اگر قرار باشد هم روغن و هم مسی را بزنید، ترتیب اجرایی استاندارد معمولاً این است: ابتدا هرس و پاکسازی، سپس روغن (در صورت نیاز)، بعد فاصله زمانی، و در نهایت مسی (در صورت سابقه بیماری). این ترتیب باعث می‌شود هم اثر بهتر شود و هم ریسک آسیب کمتر.

مرحله ۱: هرس و پاکسازی

شاخه‌های خشک/آلوده را حذف کنید، میوه‌های خشکیده و بقایای آلوده را از باغ خارج کنید. اگر منبع آلودگی داخل باغ بماند، سمپاشی اثرش نصف می‌شود.

• حذف شاخه‌های آلوده، خشک، شانکردار

• جمع‌آوری شاخه‌ها و میوه‌های خشک‌شده از باغ (این‌ها کارخانه آفت‌اند)

مرحله ۲: نوبت روغن باغبانی (در صورت نیاز)

برای شپشک‌ها، تخم کنه‌ها و آفات پوستی، روغن نقش ضربه اولیه دارد. این مرحله باید با پوشش کامل تنه، طوقه و محل انشعابات انجام شود.

مرحله ۳: فاصله زمانی

حداقل چند روز تا حدود یک هفته (یا دقیقاً مطابق برچسب محصول). این فاصله کمک می‌کند ریسک واکنش و آسیب کاهش پیدا کند.

مرحله ۴: نوبت ترکیبات مسی (در صورت سابقه بیماری)

این مرحله بیشتر برای ضدعفونی و کاهش ذخیره بیماری است و اجرای درست آن، خصوصاً بعد از هرس، ارزشمند است.

چگونه سمپاشی کنیم که واقعاً اثر کند؟

تکنیک پوشش (کلید اصلی موفقیت)

• هدف شما خیس‌کردن کامل است، نه مه‌پاشی سبک.

• تنه و طوقه مهم‌تر از شاخه‌هاست، چون محل زمستان‌گذرانی و تخم‌ریزی در شکاف‌هاست.

• درخت را از چند جهت بزنید تا “نقطه خشک” باقی نماند.

کالیبراسیون ساده

• نازل، فشار، دبی و سرعت حرکت اپراتور را تنظیم کنید تا برای هر ردیف/درخت، حجم محلول قابل تکرار باشد.

• اگر سم‌پاش فشار کافی ندارد، پوشش روی تنه‌های زبر و ترک‌خورده ناقص می‌شود.

ترتیب اختلاط داخل مخزن (برای همان نوبت روغن + حشره‌کش)

• ابتدا بخشی از آب

• روغن را طبق دستور به‌صورت امولسیون یکنواخت

• سپس سم نسخه‌ای (طبق برچسب و سازگاری)

• در پایان تکمیل آب و هم‌زدن مداوم

سموم کم‌خطر/گیاهی در زمستان: واقع‌بینانه و کاربردی

در زمستان، چون برگ نداریم و دما پایین است، اثر خیلی از محلول‌های گیاهی مثل فصل رشد نیست. با این حال، چند ابزار کم‌خطر واقعاً کمک می‌کنند، خصوصاً برای باغ‌های کوچک یا کسانی که می‌خواهند مصرف سموم سخت را کم کنند.

روغن‌های باغبانی با کیفیت مناسب، در صورت مصرف درست، معمولاً کم‌خطرتر از بسیاری حشره‌کش‌های سخت هستند و در زمستان مهم‌ترین گزینه کم‌ریسک به شمار می‌آیند. صابون‌های حشره‌کش و روغن چریش/نیم بیشتر زمانی اثر دارند که آفت فعال و قابل تماس باشد، اما در برخی برنامه‌ها به‌عنوان گزینه‌های حمایتی مطرح می‌شوند (نسخه‌ای و وابسته به شرایط).

نکته‌ای که خیلی‌ها فراموش می‌کنند این است که مدیریت بهداشتی (جمع‌آوری میوه‌های خشک، حذف شاخه‌های آلوده، ضدعفونی ابزار هرس) گاهی از یک سم گیاهی اثرگذارتر است و پایه کار زمستانه محسوب می‌شود.

بهترین تأمین کنندگان مواد شیمیایی + قیمت و خرید

ضدعفونی زخم و هرس (مکمل زمستانه)

سمپاشی زمستانه فقط «سم زدن» نیست؛ گاهی کل بازی در همین جزئیات است. شما می‌توانید بهترین روغن و بهترین قارچ‌کش را هم انتخاب کنید، اما اگر ابزار هرس آلوده باشد یا زخم‌های بزرگ بدون محافظ رها شوند، شانکر و پوسیدگی شاخه خیلی راحت وارد می‌شود و بهار شما را خراب می‌کند.

چسب باغبانی

اگر شاخه‌های قطور قطع کرده‌اید، مخصوصاً روی تنه و شاخه‌های اصلی، پوشاندن زخم‌های بزرگ با چسب باغبانی کمک می‌کند ریسک نفوذ عوامل بیماری‌زا پایین بیاید. این کار در باغ‌هایی با سابقه شانکر و خشکیدگی شاخه ارزشمندتر است.

محلول‌های ضدعفونی‌کننده ابزار هرس

بین درختان (یا حداقل بین درختان آلوده و سالم) ابزار را ضدعفونی کنید. این کار از انتقال آلودگی جلوگیری می‌کند؛ چیزی که خیلی‌ها دست‌کم می‌گیرند و بعد در بهار می‌بینند بیماری «مثل دومینو» پخش شده است.

پوشاندن و مدیریت زخم‌های بزرگ

زخم‌های بزرگ را رها نکنید؛ علاوه بر چسب، مدیریت زخم و حذف چوب‌های آلوده در زمان درست، از یک سمپاشی اضافی بهتر جواب می‌دهد.

چک‌ لیست اجرای یک سمپاشی زمستانه استاندارد

قبل از شروع

• ریزش کامل برگ‌ها و وضعیت خواب درخت را تأیید کنید.
• پیش‌بینی هوا را بررسی کنید: باد کم، بارندگی حداقل ۲۴ ساعت بعد نباشد، شب یخبندان نداشته باشیم.
• باغ را پاکسازی کنید: شاخه‌های خشک، میوه‌های مانده، بقایای آلوده را جمع‌آوری و خارج کنید.
• سمپاش را کالیبره کنید: فشار، نازل مناسب و حجم خروجی قابل تکرار.

حین اجرا

• پوشش کامل تنه، طوقه و محل انشعابات را هدف بگیرید.
• از چند زاویه سمپاشی کنید تا نقطه خشک باقی نماند.
• اختلاط را دقیقاً مطابق برچسب انجام دهید و هم‌زدن را قطع نکنید.

بعد از اجرا

• تاریخ، ماده مصرفی و شرایط هوا را ثبت کنید تا برنامه بهاره دقیق‌تر شود.
• پایش نتیجه انجام دهید: کاهش شپشک‌ها، بهتر شدن وضعیت شاخه‌ها و کاهش علائم بیماری.

۵ اشتباه رایج که سمپاشی زمستانه را خراب می‌کند

1. سمپاشی بعد از تورم جوانه‌ها (ریسک سوختگی بالا می‌رود)

2. پوشش‌دهی ناقص تنه و زیر شاخه‌ها (سمپاشی فقط روی نوک شاخه‌ها بی‌فایده است)

3. سمپاشی در هوای یخبندان یا باد

4. زیاده‌روی در دفعات یا غلظت (زمستان جای افراط نیست)

5. مخلوط کردن خودسرانه مواد در یک مخزن (ناسازگاری‌ها خطرناک‌اند)