دکستروز چیست + خواص، ویژگی ها و کاربردهای دکستروز

دکستروز یک قند است و بیشتر به گلوکز شباهت دارد. Dextrose در واقع همان قند موجود در مواد غذایی فرآوری شده و بسته‌بندی شده است. بدیهی است که مصرف زیاد این ماده می‌تواند خطراتی را برای سلامتی داشته باشد. اگر به خوردن مواد غذایی بسته بندی و شیرین علاقه دارید، بیشتر باید حواستان به محتوای دکستروز باشد!

دکستروز چیست و ساختار آن چگونه است؟

دکستروز، نوعی قند است و از ذرت یا گندم به دست می‌آید. این قند در مواد غذایی، به سرعت جذب بدن می‌شود، پس در خوردن مواد غذایی صنعتی باید مراقب افزایش قند خون خود باشید. این قند، یک شیرین‌کننده مصنوعی است و نقش نگهدارنده مواد غذایی را دارد.

ساختار دکستروز و گلوکز را در شکل‌های زیر مشاهده می‌کنید:

مشخصات فیزیکی و شیمیایی دکستروز

نام ماده	دکستروز
سایر نام های متداول	پنتا هیدروکسی هگزانال D-گلوکز D-گلوکو-هگزوز قند خون قند ذرت
فرمول شیمیایی	C6H12O6
جرم مولی	۱۸۰.۱۵۶ g/mol
شکل ظاهری	جامد پودری سفید
دانسیته	۱.۵۴ g/cm3
نقطه ذوب	α-d-Glucose: 146 °C (295 °F; 419 K) β-d-Glucose: 150 °C (302 °F; 423 K)
حلالیت در آب	۹۰۹ گرم در لیتر

 

روش تولید دکستروز

درباره روش تولید دکستروز، این ماده از نشاسته ذرت یا گندم و در اثر انجام واکنش هیدرولیز آنزیمی به دست می‌آید. در صنعت، با استفاده از غشاهای نیمه نفوذی و فیلترها، در راکتورها می‌توان این ماده را تولید کرد. این ماده به دو صورت دکستروز خشک و دکستروز آبدار تولید می‌شود.

چه غذاهایی حاوی دکستروز هستند؟

دکستروز به عنوان شیرین‌کننده یا نگهدارنده یا برای خنثی کردن غذاهایی با طعم بسیار تند یا شور استفاده می‌شود. این ماده دارای شاخص گلیسمی بالایی است، پس سطح قند خون را به سرعت افزایش می‌دهد و منبع خوبی برای کسب انرژی است.

این ماده در تهیه غذاهای فرآوری شده کاربرد دارد و در ایجاد رنگ قهوه‌ای آن نقش مهمی ایفا می‌کند. این قند مانند سایر قندها از جمله ساکاروز، شیرین نیست. به طور معمول، مواد غذایی از جمله سس، چاشنی‌ها، چیپس، ترشی، مربا، گوشت پخته و نیمه پخته آماده طبخ حاوی دکستروز هستند.

تفاوت گلوکز و دکستروز چیست؟

گلوکز و دکستروز، دو ترکیب شیمیایی با فرمول مولکولی یکسان هستند اما از نظر ساختاری، آرایش گروه های هیدروکسی، با هم تفاوت هایی دارند. برای درک بهتر تفاوت گلوکز و دکستروز باید بگوییم که این دو در واقع دو فرم ایزومری از همدیگر هستند. قند گلوکز دارای فرمول مولکولی C6H12O6 است. در این ساختار، یک گروه هیدروکسیل در انتهای مولکول وجود دارد.

اگر این گروه هیدروکسیل در سمت راست مولکول باشد، به آن D-گلوکز می‌گویند و اگر این گروه عاملی در سمت چپ باشد، به آن L-گلوکز گفته می‌شود. ترکیب شیمیایی دکستروز، همان فرم D-گلوکز است. این تفاوت‌های ساختاری در ایزومرها باعث بروز یک سری خواص شیمیایی و فیزیکی در آن می‌شود. به دکستروز، گاهی نام دکستروز مونو هیدرات را نیز داده‌اند.

کاربردهای دکستروز چیست؟

مهم‌ترین کاربردهای دکستروز در صنایع غذایی و داروسازی است. اکثر غذاهای بسته بندی شده و مواد خوراکی که به صورت صنعتی تهیه می‌شوند، تقریباً حاوی نگهدارنده‌هایی از جمله دکستروز هستند. در زیر به دو کاربرد مهم این ماده اشاره‌ای خواهیم داشت:

• صنایع غذایی

از دکستروز در صنایع غذایی به عنوان شیرین کننده مصنوعی، نگهدارنده و افزودنی استفاده می‌شود. اکثر مواد غذایی شور و تند بسته‌بندی شده حاوی دکستروز هستند. انواع ترشی‌ها، شور، سس، چاشنی‌های مختلف، گوشت طعم دار، کیک و کلوچه، ژله‌ها، دسر آماده و … حاوی این ماده است.

• صنایع دارویی

از دکستروز در صنایع داروسازی برای داروهای تزریق داخل وریدی یا داروهای خوراکی استفاده می‌شود. این ماده برای درمان کم آبی بدن و یا کمک به افزایش قند خون کاربرد دارد.

خطرات مصرف دکستروز چیست؟

خطرات مصرف دکستروز همانند خطراتی است که در خوردن قند زیاد برای فرد به وجود می‌آید. این اثرات و عوارض در کوتاه مدت و بلند مدت بروز پیدا می‌کنند. این ماده در غذاهای بسته‌بندی و آماده می‌تواند باعث افزایش قند خون و ابتلای فرد به دیابت شود.

از دیگر خطرات مهم مصرف دکستروز شامل بیماری‌های قلبی، تجمع چربی در رگ‌ها، خطرات سکته قلبی، دیابت نوع ۲، بیماری کبد، مقاومت به انسولین، افزایش خستگی، احتمال ابتلا به افسردگی و بیماری‌های پوستی است. مصرف بیش از حد دکستروز می‌تواند در دراز مدت موجب بیماری‌های کلیه، مشکلات در دفع، تنگی نفس و تهوع شود.

به همین دلیل است که به شدت تأکید می کنیم کسانی که مبتلا به دیابت هستند، بیماری قلبی دارند، از ناراحتی های کلیه و کبد رنج می برند، در خوردن مواد غذایی آماده، فست فود و غذاهای بسته بندی حاوی دکستروز پرهیز داشته باشند.

آیا دکستروز با شکر یکسان است؟

دکستروز یک قند بر پایه نشاسته است و از ذرت، برنج یا گندم تصفیه شده تهیه می‌شود. دکستروز به بسیاری از غذاها به ویژه غذاهای فرآوری شده برای بهبود طعم آن‌ها اضافه می‌شود. این قند، فرم ایزومری گلوکز، یا همان قند ساده است.

این در حالی است که شکر، حاوی قند ساکاروز است که از نظر ساختاری، تفاوت‌هایی با گلوکز دارد.

خرید و فروش دکستروز

دکستروز، کاربردهای وسیعی در صنایع غذایی و دارویی دارد. این ماده برای تولید برخی محصولات آرایشی و بهداشتی نیز استفاده می‌شود. فروش دکستروز پودری در بسته‌بندی‌های ۱۰ و ۲۰ یا ۲۵ کیلوگرمی انجام می‌شود. دکستروز مایع در بسته بندی بشکه‌ای ارائه می‌شود.

برای خرید دکستروز چینی می‌توانید از طریق وبسایت شیمیکو از برترین تأمین‌کنندگان استعلام قیمت بگیرید.

 

منابع:

https://www.webmd.com/diet/what-to-know-dextrose#:~:text=%E2%80%8CDextrose%20is%20a%20type%20of%20sugar%20that%20usually%20comes%20from,artificial%20sweetener%20or%20a%20preservative.