سود مایع چیست؟ همه چیز درباره سود سوزآور مایع

درباره سود مایع، ویژگی‌ها، روش تولید و کاربردهای آن

سود مایع با نام علمی هیدروکسید سدیم به فرمول شیمیایی NaOH، یک ترکیب صنعتی متداول است. این ترکیب را با نام سود سوز آور مایع، مایع سود سوزآور یا مایع سوزآور نیز معرفی کرده‌اند.

هیدروکسید سدیم مایع، شفاف است که آن را گاهی با نام قلیا هم می‌شناسند. این ترکیب شیمیایی، خواص متنوعی دارد که باعث شده از آن در فرایندهای مختلف در صنایع استفاده شود. هیدروکسید سدیم، محصول مشترک فرآیند تولید کلرین است.

در کنار نام سود مایع، با محصولی به نام سود پرک که همان هیدروکسید سدیم جامد است نیز سر و کار داریم.

خرید و فروش سود پرک صادراتی و سود سوزآور مایع صادراتی یکی از بزرگ‌ترین معاملاتی است که در گروه محصولات پتروشیمی در جهان انجام می‌شود. قیمت سدیم هیدروکسید بر اساس قیمت فرایند و روش تولید سود سوزآور به ازای هر کیلوگرم معین می‌شود.

همچنین قیمت گذاری با توجه به شرکت تولیدکننده، متفاوت خواهد بود. روش حمل این ماده و حجم سفارش صنایع مصرف کننده، عامل دیگری است که در قیمت گذاری تأثیر گذار است.

در ادامه این مطلب درباره ماده شیمیایی سود سوزآور، کاربردها و روش‌های تولید، خواص و ویژگی‌های آن به موارد بیشتری اشاره خواهیم کرد.

سود پرک چیست؟

نگاهی به تاریخچه سود مایع

درباره تاریخچه سود مایع، مطالب اختصاصی چندان منتشر نشده است اما تاریخچه کشف سود پرک که ساختاری دقیقاً مشابه با سود سوز آور مایع دارد، نشانگر اهمیت این ماده در صنایع مختلف است.

در زمان‌های قدیم، اولین کاربردهای مایع سوزآور به عنوان یک ترکیب قلیایی در تهیه صابون  ثبت شده است. کشورهای اروپایی اولین گروه از مصرف‌کنندگان بودند که از این مایع قلیایی برای تهیه صابون استفاده می‌کردند. روش‌های تولید سود پرک و سود سوزآور مایع به تدریج و در گذر زمان دچار تغییرات و تحولاتی شد.

با توجه به توضیحاتی که درباره تاریخچه سود سوزآور بیان شده است، نتایج نشان داده‌اند که در آن دوران عقیده داشتند با عبور آب از میان یک محلول قلیایی، هیدروکسید سدیم بدست می‌آید.

محلول قلیایی که در این روش استفاده می‌شد ترکیبی از کربنات سدیم یا اکسید کلسیم بود. این روش به تدریج جایگزین روش‌های جدید تولید شامل الکترولیز و روش‌های دیافراگمی برای تولید سود سوزآور مایع شد.

روش‌های تولید سود مایع

۱- روش تولید سود مایع با فناوری ممبران یا غشایی

یکی از پرکاربردترین روش‌های تولید سود مایع، روشی است که به نام ممبران یا سل غشایی معروف است.

همانطور که از نام این روش بر می‌آید، برای تولید مایع سوزآور از یک غشای مبادله کننده یون استفاده می‌شود. حجم مشخصی از گاز یا مایع در دو طرف غشا قرار می‌گیرد و فقط یون‌های سدیم قادر به عبور کردن از این غشا هستند.

جنس ممبران غشا که در روش غشایی برای تولید مایع سوزآور استفاده می‌شود از یک پلیمر تترا فلورو اتیلن ساخته شده است. محصولی که از این روش تولید به دست می‌آید خلوص بالاتری دارد و مصرف برق آن کمتر است.

با توجه به اینکه در روش تولید سود سوزآور مایع  با استفاده از ممبران یا غشا، فقط یون‌های سدیم عبور می‌کنند، محصول نهایی، ناخالصی کمتری دارد. این روش در میان سایر روش‌های تولید هیدروکسید سدیم مایع محبوبیت بیشتری دارد و در بسیاری از صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد.

۲- روش تولید سود مایع با استفاده از دیافراگم

در کنار روش‌های الکترولیز که برای تولید سود پرک بسیار کاربرد دارد و همچنین با نگاه به روش ممبران برای تولید سدیم هیدروکسید مایع، روش دیگری نیز برای تولید سود مایع به کار می‌رود که به آن استفاده از سل دیافراگم گفته می‌شود.

همانطور که از نام این روش می‌توان متوجه شد، در سل دیافراگم، یک دیافراگم وجود دارد که از جنس آزبست است که آند و کاتد را در یک سلول یونی فعال از یکدیگر جدا می‌کند. یک محلول غنی از یون‌های سدیم به همراه مولکول‌های آب از آند به کاتد جابجا می‌شود.

زمانی که یون‌های سدیم در کاتد تجمع پیدا کرد، سلول دیگر عاری از این یون‌ها بوده و دیافراگم، از بازگشت آن‌ها به آند جلوگیری می‌کند. به این ترتیب، هیدروکسید سدیم مایع یا مایع سود سوزآور در کاتد تشکیل می‌شود.

خواص و ویژگی‌ های هیدروکسید سدیم مایع

سود مایع یک ترکیب مایع شفاف و بدون بو است. خاصیت قلیایی این ماده به عنوان یک ویژگی برجسته شناخته شده است.

معمولاً هنگام خرید و فروش سود سوز آور مایع به این اشاره می‌کنند که از روش دیافراگمی برای تولید آن استفاده شده است یا از روش ممبران – غشایی. قیمت فروش این ماده در هر یک از این دو روش، متفاوت است؛ چون درصد خلوص متفاوتی دارند.

به عنوان مهم‌ترین ویژگی‌ها و خواص فیزیکی و شیمیایی مایع سود سوزآور می‌توان به حلالیت آن، نقطه جوش یا نقطه انجماد آن اشاره کرد.

این مایع در آب، محلول است و در الکل‌هایی نظیر اتانول و متانول به نسبت برابر حل می‌شود. ترکیب سود سوزآور مایع در دمای ۱۴۵ درجه سانتی گراد به جوش می‌آید.

این محلول قلیایی با بسیاری از ترکیبات و فلزات واکنش شیمیایی انجام می‌دهد. واکنش سدیم هیدروکسید با آلومینیوم منجر به تولید هیدروکسید آلومینیوم به عنوان رسوب می‌شود. این ماده جاذب رطوبت است و می‌تواند دی اکسید کربن موجود در هوا را به سرعت جذب کند.

همان طور که در برگه اطلاعات ایمنی محلول مایع سود سوزآور اشاره شده است، این ماده، خورنده بوده و می‌تواند بافت چربی موجود روی پوست را در خود حل کند. در قسمت ایمنی سود سوزآور مایع در این باره بیشتر صحبت می‌کنیم.

ویژگی‌هایی که در این قسمت به آن اشاره شد درباره سود مایع ۵۰ درصد که در صنعت تولید می‌شود نیز صحیح است.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی

نام‌های ترکیب
IUPAC نام گذاری در Sodium hydroxide/سدیم هیدروکسید
نام‌های متداول دیگر: کاستیک سودا/Caustic soda قلیا/Lye سودا (soda) کاستیک سودا هیدروکسید (Caustic Soda Hydroxide)
شاخص‌های شناسایی
۱۳۱۰-۷۳-۲	CAS Number
۲۱۵-۱۸۵-۵	EC Number
۱۴۷۹۸	PubChem CID
۱۸۲۴, ۱۸۲۳	UN number
خواص فیزیکی و شیمیایی
NaOH	فرمول شیمیایی
۳۹.۹۹۷۱ g mol−۱	جرم مولی
مایع بی رنگ و شفاف	شکل ظاهری
بدون بو	بو
۲.۱۳ g/cm۳	دانسیته
بیشتر از ۶۰۴ درجه فارنهایت	نقطه ذوب
بیشتر از ۲۶۶ درجه فارنهایت	نقطه جوش
در آب بسیار محلول است	حلالیت در آب
در متانول و گلیسرول حل می‌شود	حلالیت در سایر حلال‌ها
محلول است	حلالیت در متانول
محلول است	حلالیت در اتانول
۰میلی متر جیوه	فشار بخار
ترکیبات مرتبط با سدیم هیدروکسید
سدیم هیدروسولفید سدیم هیدرید	آنیون‌ها
سزیم هیدروکسید لیتیم هیدروکسید پتاسیم هیدروکسید روبیدیم هیدروکسید فرانسیم هیدروکسید	کاتیون‌ها

کاربردهای سود مایع

۱- تولید محصولات تمیز کننده و ضد عفونی کننده

از سود مایع یا هیدروکسید سدیم به عنوان یک ماده قلیایی برای تولید صابون و انواع شوینده‌های مورد استفاده در منزل یا مکان‌های تجاری و صنعتی استفاده می‌شود. محلول سفید کننده کلر، از ترکیب کلر و هیدروکسید سدیم حاصل می‌گردد.

پاک کننده‌های مخصوص تخلیه چاه یا  محلول‌های رسوب زدا از لوله‌های فاضلاب خانگی حاوی مقادیر کافی از سود سوزآور مایع هستند که می‌توانند چربی‌ها، رسوب و جرم را حل کنند.

این چربی‌ها لوله‌ها را مسدود می‌کنند و موجب گرفتگی آن‌ها می‌شوند. محلول‌های تمیز کننده قوی با خاصیت قلیایی بالا، حاوی درصد مشخصی هیدروکسید سدیم مایع هستند که این رسوب‌ها و جرم را در خود حل می‌کنند.

۲- داروسازی

یکی دیگر از موارد مصرف هیدروکسید سدیم مایع، استفاده از آن در تهیه انواع داروها و فرآورده‌های دارویی است. برای تولید داروهای ضد انعقاد خون و داروهایی نظیر آسپرین و همچنین داروهای کاهش دهنده کلسترول از سدیم هیدروکسید مایع استفاده می‌شود.

۳- انرژی

یکی دیگر از موارد کاربرد سود سوزآور استفاده از آن در تولید پیل‌های سوختی است. سل‌های سوختی در تولید باتری‌هایی استفاده می‌شوند که به تولید برق با یک فرایند تمیز و کارآمد کمک می‌کنند.

این باتری‌ها نسل جدید باتری‌های سازگار با محیط زیست هستند و طیف وسیعی از کاربردها از جمله سیستم حمل و نقل را پشتیبانی می‌کنند.

بخش انرژی و محیط زیست بسیار به این باتری‌ها و سل‌های سوختی نیاز دارد. هیدروکسید سدیم در کنار رزین اپوکسی برای توربین‌های بادی به کار می‌روند.

۴-  تصفیه آب

از محلول سود مایع در تاسیسات تصفیه آب شهری برای کنترل اسیدیته آب و کمک به حذف فلزات سنگین از آب استفاده می‌شود. در فرایند تصفیه فاضلاب و پساب در تصفیه خانه‌های صنعتی و تصفیه خانه‌های شهری از این مایع برای تعدیل شرایط PH نیز استفاده می‌شود.

در فرآیند تصفیه آب و فاضلاب برای تولید هیپوکلریت سدیم که یک ضد عفونی کننده آب است از این ترکیب قلیایی استفاده می‌شود.

برای مطالعه بیشتر: مواد شیمیایی مورد استفاده در تصفیه آب و فاضلاب

۵- صنایع غذایی

محلول سود سوزآور یا مایع سود سوزآور در پردازش و فرآوری مواد غذایی کاربرد دارد. فرآیندهای صنعتی نظیر پخت و آماده سازی زیتون با استفاده از همین محلول قلیایی انجام می‌گیرد.

در فرآوری برخی از نوشیدنی‌ها نیز از این ماده شیمیایی با درصد خلوص معین استفاده می‌شود. محلول مایع سودآور در صنعت تهیه رب گوجه فرنگی بسیار کاربرد دارد. این محلول، پوست گوجه فرنگی یا حتی پوست سیب زمینی و سایر میوه‌ها را به راحتی جدا می‌کند. این ویژگی در تهیه انواع کمپوت میوه بسیار مفید واقع می‌شود.

از محلول سدیم هیدروکسید مایع برای تهیه انواع کنسرو نیز استفاده می‌شود. این ماده به عنوان یک ماده نگهدارنده مواد غذایی عمل می‌کند و می‌تواند از رشد کپک و باکتری در بسته بندی‌ها جلوگیری نماید.

۶- محصولات کاغذ و چوب

استفاده از محلول هیدروکسید سدیم مایع در صنایع کاغذسازی و پردازش چوب شهرت جهانی دارد.

در مراحل مختلف تولید کاغذ، با استفاده از هیدروکسید سدیم، ناخالصی‌های موجود را حذف می‌کنند. استفاده از این محلول در کنار محلول سولفید سدیم باعث می‌شود که ناخالصی‌های چوب از بین برود و فقط سلولز خالص باقی بماند. سلولز خالص، ماده اساسی کاغذ نیز به شمار می‌رود.

در فرآیند بازیافت کاغذ از محلول هیدروکسید سدیم مایع برای حل کردن جوهر و جدا کردن آن از الیاف کاغذ استفاده می‌شود. به این ترتیب، کاغذ مجدداً سفید شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در صنایع چوب از مایع سود سوزآور برای تصفیه محصولات چوبی و تولید کابینت مبلمان و تمیز کردن چوب استفاده می‌شود.

۷- فرآوری سنگ معدن آلومینیوم

یکی از مهم‌ترین کاربردهای این ماده استفاده از آن در استخراج آلومینا از سنگ معدن طبیعت آن است. آلومینیوم استخراج شده از سنگ معدن در تولید محصولات مختلف از جمله لوازم آشپزخانه، قطعات هواپیما و انواع قوطی و فویل آلومینیومی به کار می‌رود.

۸- سایر کاربردهای سود مایع

سدیم هیدروکسید در صابون سازی، تولید محصولات شوینده و تمیز کننده، سنتز نمک‌های هیدروکسید در صنایع شیمیایی، صنایع چرم و دباغی، صنعت بازیافت پلاستیک، نساجی و رنگرزی الیاف، آبکاری فلزات، تصفیه پساب صنعتی، باطری سازی و صنایع سرامیک سازی بسیار کاربرد دارد.

ایمنی سود مایع

محلول هیدروکسید سدیم مایع، یک ترکیب به شدت قلیایی است که PH آن برابر ۱۳، گزارش شده است. این ماده می‌تواند با اثرگذاری بر فلزاتی نظیر آلومینیوم، منیزیم، مس و روی و قلع، با آنها واکنش دهد.

تماس هیدروکسید سدیم مایع با پوست باعث تحریک شدید آن می‌شود. سود سوزآور مایع بافت چربی پوست را در خود حل می‌کند و جزو مواد شیمیایی خطرناک دسته بندی می‌شود. افرادی که با این ماده سر و کار دارند هنگام کار باید از دستکش، ماسک، عینک و لباس کار استفاده کنند.

ذخیره و نگهداری هیدروکسید سدیم مایع

بسته بندی‌های حاوی هیدروکسید سدیم مایع از جنس پلیمر مقاوم هستند. بهترین شرایط برای نگهداری سود سوزآور مایع، انبارهای خشک و خنک است که از تهویه خوبی برخوردار هستند.

برای افرادی که در خرده فروشی سود فعالیت می‌کنند توصیه می‌شود پس از هر بار باز کردن درب مخازن یا بشکه‌ها، آن را مجدداً محکم ببندند.

از آنجایی که این ماده بر فلزات، تأثیر منفی دارد، از نگهداری این مخازن در کنار ظروف یا قفسه‌های فلزی باید جداً خودداری کنید.

بر اثر شوک الکتریکی و منابع گرما ممکن است این ماده دچار حریق شود، بنابراین انبارهای نگهداری هیدروکسید سدیم مایع باید به دور از این منابع استرس زا باشند. 

بسته بندی سود مایع

بسته بندی هیدروکسید سدیم بسته بندی این ماده با توجه به حالت این ماده شیمیایی به صورت حمل در بشکه‌ها یا حمل به صورت فله‌ای در دسترس است. در صورتی که خرید سود سوزآور مایع با اهداف صادراتی ثبت شود، امکان حمل سود با رعایت استانداردهای حمل مواد شیمیایی از طریق تانکرها وجود دارد.

حمل و نقل بسته بندی‌های مایع سود سوزآور در حالت بشکه‌ای راحت‌تر است. بشکه‌ها در دو بسته بندی ۳۳۰ کیلوگرم و ۲۲۰ لیتری به بازار ارائه می‌شوند.

 وضعیت بازار و خرید و فروش

در بازار خرید و فروش سود مایع، صادرات سود سوز آور مایع و قیمت گذاری این ترکیب پر مصرف در صنعت، با اسامی مختلفی از شرکت‌های تولید کننده رو به‌ رو هستیم.

خرید و فروش سود مایع صادراتی، سود مایع ۵۰ درصد:

• سود مایع بندر امام
• سود مایع پتروشیمی اروند
• سود مایع کلران
• نیرو کلر، کلرپارس
• صدرا الکترو مهبد
• سود مایع اکسین سود و
• سود مایع کیمیا پارس شایانکار

متداول‌ترین برندهایی هستند که در این بازار با آن‌ها سر و کار داریم.

فروش سود سوزآور مایع از طریق هر یک از این شرکت‌های تولیدکننده با توجه به فاکتورهای مختلف انجام می‌گیرد.

نحوه بسته بندی مایع سود سوزآور و با توجه به اهداف فروش داخلی و فروش صادراتی تعیین می‌شود. قیمت سدیم هیدروکسید بر اساس قیمت آن در بورس کالا، حجم مشتری و نوع بسته بندی‌ها و همچنین محل تحویل محموله محاسبه می‌شود.

از آنجایی که سود سوزآور مایع یک محصول پایه در شرکت‌های پتروشیمی است، قیمت سود مایع در بورس برای فروش مشارکتی با قیمت مناسب‌تر اعلام می‌شود. برای اهداف صادراتی، خرید هیدروکسید سدیم از بورس، مقرون به صرفه است.

برای ثبت سفارش خرید سود مایع یا خرید اینترنتی سود سوزآور و استعلام قیمت و هماهنگی بیشتر برای ارسال محموله می‌توانید به صفحه محصولات شیمیکو مراجعه فرمایید.

تأمین کنندگان ایرانی سود مایع

منابع:

https://www.chemicalsafetyfacts.org/sodium-hydroxide/#answering-questions

https://www.icis.com/explore/resources/news/2007/11/01/9075191/caustic-soda-production-and-manufacturing-process

https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Sodium-hydroxide

https://en.wikipedia.org/wiki/Sodium_hydroxide