نشادر چیست؟ | خواص، کاربردها و بازار خرید و فروش کلرید آمونیوم

نشادر چیست؟ | ویژگی‌ها، روش تولید و کاربردها

نشادر، کلرید آمونیوم (Ammonium chloride) یا کلرور آمونیوم، یک ترکیب معدنی (غیر آلی) با فرمول NH4Cl، یک نمک کریستالی سفید است که در آب، بسیار محلول است. محلول‌های آمونیوم کلراید، خاصیت اسیدی ملایم دارند.

آمونیاک sal (Sal ammoniac) نامی از فرم طبیعی و معدنی آمونیوم کلرید است. این ماده معدنی معمولاً در فرآیند سوزاندن زباله‌های زغال سنگ، حاصل از تراکم گازهای مشتق از زغال سنگ تشکیل می‌شود. آمونیوم کلراید همچنین در اطراف برخی از انواع دهانه‌های آتشفشانی یافت می‌شود.

این ماده به طور عمده به عنوان کود در کشاورزی و طعم دهنده در صنایع غذایی مصرف می‌شود. این محصول، از واکنش اسید کلریدریک و آمونیاک به دست می‌آید.

نگاهی به تاریخچه کلرید آمونیوم

اولین موارد مصرف ترکیب کلرید آمونیوم در سال ۵۵۴ پس از میلاد در چین بود. در آن زمان، کلرور آمونیوم از دو منبع تهیه می‌شد: ۱) در Alai، کوه‌های جنوب غربی قرقیزستان و ۲) بخارهای آتشفشان کوه تفتان در جنوب شرقی ایران.

سپس کلرور آمونیوم از طریق جاده ابریشم از سمت شرق، به چین و از سمت غرب به سرزمین‌های مسلمان و کشورهای اروپایی راه پیدا کرد.

در حدود سال ۸۰۰ بعد از میلاد، عرب‌های مصر، ترکیب کلراید آمونیوم را در دوده‌هایی کشف کردند که از سوختن کود شتر حاصل می‌شد و این منبع، جایگزین منابع موجود در آسیای میانه شد.

روش‌های تولید نشادر

برای دانستن بیشتر اینکه نشادر چیست بهتر است با روش‌های تولید این ماده آشنا شوید. فرآیند Solvay برای تولید کربنات سدیم استفاده می‌شود:

CO2 +2 NH3 +2 NaCl + H2O →۲ NH4Cl + Na2CO3

این روش علاوه بر اینکه روش اصلی، برای تولید کلرید آمونیوم هم به کار می‌رود. این روش برای به حداقل رساندن آزاد سازی آمونیاک در برخی از عملیات صنعتی استفاده می‌شود.

آمونیوم کلرید صنعتی یا نشادر با ترکیب آمونیاک (NH3) یا کلرید هیدروژن (گازی) یا اسید کلریدریک (محلول آبی) به صورت تجاری تهیه می‌شود:

NH3 + HCl → NH4Cl

آمونیوم کلرید به طور طبیعی در مناطق آتشفشانی به وجود می‌آید و روی سنگ‌های آتشفشانی نزدیک منافذ آزاد کننده بخار تشکیل می‌شود. کریستال‌های حاصل از این ماده مستقیماً از حالت گازی رسوب می‌کنند و طول عمر آنها کوتاه است، زیرا به راحتی در آب حل می‌شوند.

خواص و ویژگی‌های نشادر چیست؟

به نظر می‌رسد که کلرید آمونیوم با حرارت و در اثر گرم شدن، تصعید شود اما در واقع به گاز آمونیاک و کلرید هیدروژن تجزیه می‌شود.

NH4Cl → NH3 + HCl

کلرور آمونیوم با یک اسید قوی مانند هیدروکسید سدیم واکنش می‌دهد تا گاز آمونیاک آزاد شود:

NH4Cl + NaOH → NH3 + NaCl + H2O

به همین ترتیب، آمونیوم کلراید نیز در دمای بالا با کربنات‌های فلزات قلیایی واکنش می‌دهد و آمونیاک و کلرید فلز قلیایی را تولید می‌کند:

 2NH4Cl + Na2CO3 →۲ NaCl + CO2 + H2O +2 NH3

محلول ۵٪ وزنی کلرید آمونیوم در آب، دارای pH در محدوده ۶/۴ تا ۶ است.

برخی از واکنش‌های آمونیوم کلرید با سایر مواد شیمیایی مانند واکنش آن با هیدروکسید باریم و حل شدن آن در آب، گرمازا هستند.

مشخصات فیزیکی و شیمیایی کلرید آمونیوم

کاربردهای نشادر چیست؟

۱- تولید کود کشاورزی:

متداول‌ترین کاربرد آمونیوم کلرید به عنوان منبع نیتروژن در تهیه کودهایی همچون کلرآمونیم فسفات است (= این کاربرد، مربوط به ۹۰٪ از کلراید آمونیوم تولیدی در جهان است) عمده محصولاتی که از این طریق بارور می‌شوند، برنج و گندم می‌باشند.

۲- فلز کاری:

کلرید آمونیوم به عنوان شار در تهیه فلزات برای ایجاد پوشش قلع، گالوانیزه یا لحیم‌کاری استفاده می‌شود. نشادر یا کلرور آمونیوم به عنوان شار با تمیز کردن سطح قطعات مورد نظر، از طریق واکنش با اکسیدهای فلز موجود در سطح و تشکیل یک کلرید فلز فرار، عمل می‌کند.

۳- داروسازی:

از کلرید آمونیوم به عنوان عامل خلط آور در داروهای ضد سرفه استفاده می‌شود. این ویژگی ناشی از اثر تحریک‌کنندگی بر روی مخاط برونش تنفسی است که باعث تولید مایع اضافی دستگاه تنفسی می‌شود.

نمک‌های آمونیوم، تحریک کننده مخاط معده هستند و ممکن است حالت تهوع و استفراغ ایجاد کنند.

از کلرور آمونیوم گرید دارویی به عنوان یک عامل اسیدی کننده سیستماتیک در درمان آلکالوز متابولیک شدید و یا در درمان برخی از اختلالات دستگاه ادراری استفاده می‌شود. البته این مطالعات هنوز هم در حال انجام هستند.

۴- صنایع غذایی:

کلرید آمونیوم با نام آمونیاک sal یا salmiak به عنوان افزودنی غذایی با شماره E510، به عنوان ماده مغذی مخمر در نان سازی و به عنوان یک عامل اسیدی کننده، استفاده می‌شود. این ترکیب، یک مکمل خوراکی برای خوراک گاوها و ماده سازنده مواد مغذی، برای مخمرها و بسیاری از میکروارگانیسم‌ها محسوب می‌شود.

در تهیه برخی شیرینی‌های صنعتی، کلوچه‌ها و کوکی، همچنین در برخی از نوشیدنی‌های گازدار از نشادر یا کلرور آمونیوم استفاده می‌شود. در کاربرد تهیه شیرینی و کوکی، این ماده می‌تواند بافت ترد و لذت بخشی را در خوراکی ایجاد کند.

۵- آزمایشگاه:

از کلرید آمونیوم در طول تاریخ برای ایجاد دمای پایین، در حمام خنک کننده استفاده می‌شده است. محلول‌های کلارید آمونیوم و آمونیاک، به عنوان محلول‌های بافر (آمونیوم – کلرید – پتاسیم) استفاده می‌شود.

۶- باستان شناسی:

در علم باستان شناسی، بخار کلراید آمونیوم بر روی فسیل‌ها رسوب می‌کند؛ در این شرایط، این ماده یک لایه سفید درخشان از بلورهای ریز تولید می‌کند که به راحتی از بین رفته و نسبتاً بی خطر و بی اثر است. این رنگ، هر فسیلی را می‌پوشاند و ایجاد کنتراست در عکاسی از نمونه‌های سه بعدی را افزایش می‌دهد.

۷- باتری‌ سازی:

تقریباً در اواخر قرن بیستم، از کلرید آمونیوم در فرم محلول آبی، به عنوان الکترولیت در سلول‌های Leclanché استفاده شد که به عنوان “باتری بومی” در تاسیسات تلفنی مشترکین، کاربرد تجاری پیدا کرد. این سلول‌ها در آینده تبدیل به باتری‌های روی – کربن شدند که هنوز از کلراید آمونیوم به عنوان الکترولیت استفاده می‌کنند.

۸- سایر کاربردهای نشادر

از کلرید آمونیوم در شامپوی مو، به عنوان عامل ضخیم کننده در سیستم‌های سورفکتانت پایه آمونیوم، مانند آمونیوم لوریل سولفات استفاده می‌شود.

از کلراید آمونیوم در صنعت نساجی و چرم، در رنگرزی، برنزه سازی، چاپ پارچه، کار با چوب و خوشه بندی پنبه استفاده می‌شود.

ایمنی کلرید آمونیوم

– تماس کلراید آمونیوم با چشم: باعث تحریک چشم می‌شود.

– تماس کلراید آمونیوم با پوست: ممکن است باعث تحریک پوست شود. اگر از طریق پوست جذب شود ممکن است مضر باشد.

– بلع تصادفی: در صورت بلعیدن، مضر است. ممکن است کلراید آمونیوم باعث تحریک دستگاه گوارش شود؛ یا ممکن است باعث سمیت سیستمیک و اسیدوز شود.

– استنشاق کلراید آمونیوم: در صورت گرم شدن نشادر، گرد و غبار یا بخارات ممکن است باعث تحریک دستگاه تنفسی افراد شود. اگر این بخارات استنشاق شوند، ممکن است مضر باشد. بخار آمونیوم کلرید ممکن است آلرژی‌هایی مانند آسم ایجاد کند. قرار گرفتن در معرض آن در طولانی مدت، ممکن است باعث حملات آسم با تنگی نفس، خس خس سینه، سرفه و یا تنگی قفسه سینه شود.

– اثرات مزمن: تماس طولانی مدت یا مکرر پوستی با کلراید آمونیوم، ممکن است باعث درماتیت شود.

– پایداری شیمیایی: رطوبت یا آب را از هوا جذب می‌کند.

– شرایط اجتناب و ناسازگاری با سایر مواد: مواد ناسازگار، گرمای بیش از حد، قرار گرفتن در معرض هوای مرطوب یا آب.

– ناسازگاری با سایر مواد: اسیدها، بازها، نمک‌های نقره، تری فلوئورید برم، نیترات‌ها، کلرات‌های پتاسیم، کربنات‌ها، نمک‌های سرب

– محصولات تجزیه‌ای خطرناک: گازهای مونوکسید کربن، دی اکسید کربن، آمونیاک و اسید کلریدریک.

– پلیمریزاسیون خطرناک: ممکن است رخ دهد.

 شرایط نگهداری نشادر

شرایط نگهداری و ذخیره بسته بندی‌های ترکیب جامد کلرید آمونیوم باید به گونه‌ای باشد که خطرات را به حداقل برساند. در انبارهایی که این ماده نگهداری می‌شود، تولید و جمع شدن گرد و غبار را به حداقل برسانید.

شرایط کار با این ماده باید همراه با تهویه مناسب باشد. از تماس این ماده با چشم، پوست یا لباس اجتناب کنید. آن را نخورید و یا بخارات آن را استنشاق نکنید.

محل نگهداری: در جای خشک و خنک نگهداری شود. در ظرف محکم و درب بسته نگهداری شود.

بسته بندی نشادر

نشادر در کیسه ۲۵ کیلوگرمیبسته‌ بندی آمونیوم کلراید در گرید آزمایشگاهی و گرید صنعتی با هم فرق می‌کند. بسته‌ بندی کلرید آمونیوم در گرید آزمایشگاهی معمولاً یک کیلو گرمی است  و در ظروف پلاستیکی درب بسته ارائه می‌شود. بسته بندی آمونیوم کلرید گرید صنعتی از یک کیلوگرم تا ۱۰۰۰ کیلوگرم متغیر است.

درصد خلوص آمونیوم کلراید صنعتی بیشتر از ۹۹ درصد بوده و در کیسه‌های مقاوم و با وزن ۲۵ کیلوگرم به فروش می‌رسد.

بازار و خرید و فروش کلرید آمونیوم

خرید و فروش آمونیوم کلراید صنعتی بر اساس نیاز مشتری و در گرید آزمایشگاهی و صنعتی انجام می‌شود. متداول‌ترین بسته بندی برای فروش کلرید آمونیوم، کیسه‌های ۲۵ کیلوگرمی است که اگر درخواست مشتری بیشتر از این مقدار باشد، تعداد کیسه‌ها بر اساس وزن کل، افزایش خواهد داشت. در صورت درخواست حمل به صورت فله‌ای، عموماً بسته بندی‌ها به صورت جامبوبگ ۱۰۰۰ کیلوگرمی است.

انتشار آگهی خرید و فروش کلرید آمونیوم

منابع:

https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonium_chloride#:~:text=Ammonium%20chloride%20is%20an%20inorganic,mineralogical%20form%20of%20ammonium%20chloride.

https://fscimage.fishersci.com/msds/01170.htm