نیتریت سدیم | روش تولید و کاربردها همراه با راهنمای خرید

نیتریت سدیم| Sodium Nitrite، یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaNO2 است. این ماده راه خود را به صنایع و محصولات مختلف باز کرده و نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارد. این ترکیب جامد که به شکل پودر سفید یا کمی مایل به زرد است، به دلیل کاربردهای متنوع، به طور گسترده‌ای شناخته می‌شود. از نگهداری مواد غذایی گرفته تا درمان‌های پزشکی، سدیم نیتریت به دلیل خواص منحصر به فرد و اثرات خود، به کار می‌رود. در این محتوا به بررسی کامل این ماده و معرفی تأمین‌کنندگان برتر نیتریت سدیم می‌پردازیم.

سدیم نیتریت چیست؟

نیتریت سدیم یک ترکیب شیمیایی با فرمول NaNO2 است. این ماده یک پودر کریستالی سفید یا کمی زرد بوده که عمدتاً به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و تثبیت کننده رنگ استفاده می‌شود.

سدیم نیتریت با جلوگیری از رشد باکتری‌ها، فساد و حفظ رنگ صورتی جذاب، به افزایش عمر مفید گوشت‌های فرآوری شده کمک می‌کند. با این حال، باید در حد اعتدال استفاده شود، زیرا مصرف بیش از حد NaNO2 می‌تواند خطراتی برای سلامتی داشته باشد.

تاریخچه نیتریت سدیم

تاریخچه این ماده به اواسط قرن نوزدهم باز می‌گردد. اولین بار توسط شیمیدانی به نام Henri Etienne Sainte-Claire Deville در سال ۱۸۵۹ کشف شد. Deville، سدیم نیتریت را با واکنش کربنات سدیم با گاز دی اکسید نیتروژن سنتز کرد.

در اواخر قرن نوزدهم، دانشمندان به خواص ضد میکروبی این نمک سدیم، به ویژه توانایی آن در مهار رشد باکتری‌ها پی بردند. این کشف منجر به استفاده از سدیم نیتریت به عنوان نگهدارنده مواد غذایی، غالباً در محصولات گوشتی شد.

ویژگی های شیمیایی و فیزیکی سدیم نیتریت

خواص شیمیایی و فیزیکی این ماده این ماده را در جدول زیر ملاحظه می‌کنید:

انواع نیتریت سدیم

به طور کلی، دو نوع اصلی سدیم نیتریت وجود دارد:

• نیتریت سدیم خوراکی: به عنوان نگهدارنده مواد غذایی، به ویژه در گوشت‌های پخته شده مانند بیکن، سوسیس، ژامبون و هات داگ، عامل جلوگیری از رشد باکتری‌ها و حفظ رنگ و طعم فرآورده‌های گوشتی
• نیتریت سدیم صنعتی: قابل استفاده در فرآیندهای مختلف صنعتی، مانند ساخت رنگ‌ها، داروها، مواد شیمیایی لاستیکی و به عنوان یک عامل واسطه در چندین واکنش شیمیایی

لازم به ذکر است که سدیم نیتریت باید با احتیاط و طبق دستورالعمل مصرف شود. مصرف بیش از حد یا استفاده نادرست می‌تواند اثرات نامطلوبی برای سلامتی داشته باشد.

کاربردهای نیتریت سدیم؛ فقط یک نگهدارنده گوشت نیست

نقش نیتریت سدیم در صنایع غذایی

شناخته شده ترین نقش نیتریت سدیم در صنعت، استفاده از آن به عنوان افزودنی مجاز در گوشت های فرآوری شده است. در فهرست افزودنی های غذایی اتحادیه اروپا، نیتریت سدیم با کد E250 ثبت شده و به عنوان ماده ای که رشد باکتری های خطرناک مانند Clostridium botulinum را مهار می کند، مجوز مصرف تحت محدودیت های دقیق دریافت کرده است. ارزیابی های سازمان ایمنی غذای اروپا نشان داده است که نیتریت در ترکیب با نمک و pH مناسب می تواند رشد و سم زایی C. botulinum را در محصولات گوشتی پخته و نگهداری شده کاهش دهد.

در کنار نقش ضدمیکروبی، نیتریت سدیم مسئول همان رنگ صورتی جذاب ژامبون، بیکن و سوسیس است. طبق توضیحات مقاله سودیم نیتریت در ویکی پدیا، این ترکیب با میوگلوبین موجود در گوشت واکنش می دهد و ابتدا نیتروزومیونوگلوبین قرمز روشن و سپس در اثر حرارت نیتروزوهیموکروم صورتی ایجاد می کند که رنگ شاخص گوشت های عمل آوری شده است.Wikipedia علاوه بر رنگ، نیتریت در کاهش اکسیداسیون چربی ها و تاخیر در تندشدگی نیز نقش دارد؛ در واقع به عنوان یک آنتی اکسیدان عمل می کند و پایداری طعم و بو را افزایش می دهد.

به بیان ساده، بدون نیتریت سدیم، بخش زیادی از سبد فرآورده های گوشتی امروزی یا باید از پایه بازطراحی شود یا با ریسک بیشتر فساد و کاهش ماندگاری مواجه خواهد بود.

کاربرد صنعتی در رنگ، لاستیک و شیمی آلی

نیتریت سدیم در صنایع شیمیایی به عنوان یک واسطه کلیدی در تولید رنگ ها و پیگمنت های آزو، مواد شیمیایی لاستیک و بسیاری از مواد اولیه دارویی استفاده می شود. شرکت های شیمیایی صنعتی مانند Noah Chemicals و Kraft Chemical به کاربرد این ماده در تولید رنگ، پیگمنت، مواد پلاستیکی، نمک های انتقال حرارت و محصولات بوزدا اشاره می کنند.

در این کاربردها، NaNO2 اغلب در واکنش های دی آزوتاسیون و نیتروزاسیون حضور دارد و به ساخت ساختارهای آروماتیک پیچیده کمک می کند. برای مثال، تولید بسیاری از رنگ های آزو با تشکیل نمک دی آزونیوم از یک آمین آروماتیک و نیتریت سدیم در محیط اسیدی شروع می شود. این واکنش پایه با وجود ساده بودن در شکل کتابی، در مقیاس صنعتی نیازمند کنترل دقیق دما، pH و سرعت افزودن ماده است تا هم بازده در حد مطلوب باشد و هم تولید ترکیبات ناخواسته به حداقل برسد.

نیتریت سدیم به عنوان بازدارنده خوردگی و افزودنی سیستم های خنک کننده

یکی دیگر از حوزه های مهم استفاده از نیتریت سدیم، نقش آن به عنوان بازدارنده خوردگی در سیستم های خنک کننده بسته، دیگ های بخار و حتی برخی گریس های صنعتی است. منابع صنعتی مانند Ataman Chemicals و تولیدکنندگان مواد شیمیایی صنعتی گزارش کرده اند که نیتریت سدیم به محلول های گردش آب در مدارهای بسته اضافه می شود تا با ایجاد یک لایه محافظ روی سطح فلز، سرعت خوردگی را کاهش دهد.

این نقش در صنایعی که توقف سیستم به دلیل خوردگی می تواند هزینه های سنگین ایجاد کند، ارزش اقتصادی قابل توجهی دارد. شرکت LZZD Chemical این ماده را به طور خاص برای استفاده در سیستم های خنک کننده و به عنوان افزودنی ضد خوردگی معرفی کرده است.

استانداردهای مصرف غذایی؛ چه مقدار نیتریت سدیم “مجاز” است؟

H3: دیدگاه EFSA و نهادهای اروپایی

هیئت علمی سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA) در بازارزیابی خود از نیتریت های غذایی (E249 و E250) مقادیر “مصرف روزانه قابل قبول” (ADI) را تعریف کرده است تا هم ایمنی میکروبی تامین شود و هم ریسک های بلندمدت در حد قابل کنترل باقی بماند. در یک ارزیابی گسترده، EFSA به بررسی داده های مصرف و سطح نیتریت در مواد غذایی پرداخته و گزارش کرده است که بخشی از جمعیت، به ویژه کودکان، ممکن است در نزدیکی یا بالای این حد قرار بگیرند، به خصوص اگر مصرف فرآورده های گوشتی آن ها زیاد باشد.

این ارزیابی ها پایه بسیاری از اصلاحات قانونی در سطح اتحادیه اروپا در زمینه حد مجاز نیتریت افزوده شده در گوشت های فرآوری شده بوده است. در برخی کشورها، فشار رسانه ای و علمی حتی به سمت درج برچسب های هشدار شبیه هشدار سیگار بر روی بسته بندی بیکن و ژامبون رفته است؛ در گزارش هایی از رسانه هایی مانند The Guardian، دانشمندان پیشنهاد کرده اند هشدارهایی درباره ارتباط نیتریت و سرطان روده روی برچسب محصولات درج شود.

عدد و رقم در عمل چه می گوید؟

برای درک بهتر، بد نیست به خلاصه یک نمونه خبر علمی عمومی نگاه کنیم. یک تحلیل که در سایت Harvard T.H. Chan School of Public Health منتشر شده، توضیح می دهد که مصرف روزانه ۵۰ گرم گوشت فرآوری شده می تواند ریسک سرطان روده بزرگ را از حدود ۵ درصد به حدود ۶ درصد برساند.The Nutrition Source این تغییر ممکن است برای یک فرد، ناچیز به نظر برسد اما وقتی این الگو در مقیاس جمعیت دیده می شود، به ده ها هزار مورد سرطان قابل پیشگیری تبدیل می شود.

به طور خلاصه، نیتریت در سطح میکروبی “حفاظت” ایجاد می کند و در سطح اپیدمیولوژیک، اگر مصرف و ترکیب رژیم غذایی کنترل نشود، می تواند به افزایش ریسک سرطان کمک کند. مدیریت این دو سر طیف، هنر تنظیم گری و طراحی فرمولاسیون در صنایع غذایی است.

روش تولید نیتریت سدیم

روش تولید نیتریت سدیم معمولاً شامل واکنش بین نیترات سدیم (NaNO3) و یک عامل احیا کننده است. از جمله مواد احیا کننده می‌توان به دی اکسید گوگرد (SO2) یا مخلوطی از اکسیدهای نیتروژن (NOx) اشاره کرد. در اینجا مراحل کلی تولید سدیم نیتریت را ذکر کرده‌ایم:

• حل کردن نیترات سدیم (NaNO3) در آب حل برای تشکیل محلول
• اضافه شدن عامل احیا کننده به محلول برای تبدیل نیترات سدیم به نیتریت سدیم (NaNO2)
• تسهیل واکنش با تنظیم pH و دمای محلول برای بهینه‌سازی سرعت واکنش
• فیلتر و تصفیه مخلوط به دست آمده
• غلیظ کردن محلول
• جدا شدن سدیم نیتریت جامد و ورود به مرحله شستشو و خشک شدن

موارد ایمنی نیتریت سدیم

استفاده از سدیم نیتریت نیازمند رعایت نکات ایمنی خاصی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• استفاده از پوشش مناسب هنگام کار با سدیم نیتریت، شامل دستکش، عینک و روپوش آزمایشگاهی
• نگهداری نیتریت سدیم در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب و دور از مواد ناسازگار
• جلوگیری از رها شدن ماده در فضای کار
• نگهداری ماده دور از مواد قابل اشتعال و شعله زا
• استفاده از تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار یا بخارات در انبار
• جلوگیری از بلع یا استنشاق توسط کارگران

نکات فوق، دستورالعمل های کلی را ارائه می دهند.

بسته بندی نیتریت سدیم

برای جلوگیری از تخریب و پخش ماده، بسته بندی نیتریت سدیم باید دارای موارد زیر باشد:

1. استفاده مواد محکم و بادوام (کیسه‌های پلاستیکی ۲۵ کیلوگرمی)
2. مهر و موم هوا برای جلوگیری از آلودگی رطوبت
3. برچسب شفاف با نام محصول، فرمول شیمیایی، هشدارهای خطر و دستورالعمل‌های جابجایی
4. مقاوم در برابر کودکان و بسته شدن برای جلوگیری از بلع تصادفی
5. نشانه واضح حجم / کمیت برای اندازه‌گیری دقیق
6. مقاومت شیمیایی برای جلوگیری از واکنش یا تخریب
7. بسته بندی محافظ در برابر نور و گرما

بازار فروش سدیم نیتریت

سدیم نیتریت یک ترکیب حیاتی است که در صنایع مختلف به ویژه در نگهداری مواد غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. توانایی آن در مهار رشد باکتری‌ها و حفظ تازگی و کیفیت محصولات را نمی‌توان دست کم گرفت. با این حال، استفاده مسئولانه از نیتریت سدیم و در چارچوب دستورالعمل‌های توصیه شده برای اطمینان از ایمنی بسیار مهم است.

از آنجا که خرید نیتریت سدیم با کیفیت و درجه یک دارای اهمیت است، پیشنهاد می‌کنیم برای خرید این ماده به آگهی‌های فروش مراجعه و یا آگهی خرید خود را منتشر کنید.

راهنمای خرید و واردات نیتریت سدیم برای مصرف صنعتی

پارامترهای فنی مهم هنگام خرید

اگر به عنوان خریدار یا واردکننده با نیتریت سدیم سر و کار دارید، احتمالا سوال اصلی شما این است که کدام پارامترها را در برگه آنالیز باید جدی بگیرید. مهم ترین موارد شامل موارد زیر است:

• خلوص وزنی NaNO2 (معمولا ۹۷ تا ۹۹ درصد برای گرید صنعتی و حدود ۹۹ درصد برای گرید غذایی)

• رطوبت باقیمانده؛ رطوبت بالا به معنی پایداری کمتر و احتمال کلوخه شدن است

• میزان ناخالصی های نیترات، فلزات سنگین و نمک های نامطلوب دیگر

• pH محلول استاندارد

سایت های تامین کننده تخصصی مانند Kraft Chemical و AlphaChem در بخش مشخصات محصول به این پارامترها اشاره دارند و آن ها را به عنوان نقطه مقایسه بین برندهای مختلف معرفی می کنند.

انتخاب گرید مناسب؛ غذایی یا صنعتی

بین گرید غذایی و صنعتی، تفاوت فقط در خلوص عددی نیست. گرید غذایی باید الزامات سخت گیرانه تری درباره فلزات سنگین، باقیمانده های فرآیند تولید و حتی شرایط بسته بندی را رعایت کند. مقررات اتحادیه اروپا و اسناد سازمان های ملی سلامت تاکید دارند که افزودنی های غذایی مانند نیتریت باید با استانداردهای دقیق کیفیت و ایمنی تولید شوند.

اگر مشتری شما صنایع گوشتی و غذایی است، استفاده از گرید غذایی با مدارک کامل، از جمله گواهی آنالیز، استانداردهای بهداشت و تاییدیه های مرتبط، نه یک گزینه، بلکه یک الزام است. برای مصرف در سیستم های خنک کننده یا تولید رنگ و لاستیک، گرید صنعتی معتبر با ردیابی تولید و کیفیت ثابت، کفایت می کند.

برندها، کشورها و کیفیت

بازار جهانی نیتریت سدیم در اختیار چندین تولیدکننده بزرگ در چین، هند، اروپا و روسیه است. شرکت هایی مانند BASF و برخی تولیدکنندگان اروپایی، محصولاتی با کیفیت بالا و گریدهای خاص عرضه می کنند که در صنایع حساس ترجیح داده می شوند. در مقابل، بخش بزرگی از نیاز صنایع عمومی از طریق تولیدکنندگان آسیایی تامین می شود که برای رقابت در بازار جهانی، بر ترکیب قیمت مناسب و کیفیت قابل قبول تمرکز کرده اند.

نکته مهم برای خریدار این است که به جای تکیه بر نام کشور، به ثبات کیفیت در محموله های مختلف، شفافیت اسناد فنی و سابقه عملکرد برند در صنعت توجه کند.